Miesiąc polski w Wilnie i na Wileńszczyźnie: Styczeń 2015


Fot. wilnoteka.lt/B.Frątczak
Co się działo? O czym mówiono? Co zapamiętamy? Zapraszamy do lektury pierwszego odcinka multimedialnego opracowania "Monitor polski"*, w którym będziemy podsumowywać miesiące i przedstawiać różnorodność, bogactwo i specyfikę życia polskiej społeczności w Wilnie i na Wileńszczyźnie. Liczymy na uwagi i komentarze, dzięki którym nasz projekt będzie lepszy. Następny odcinek w drugi już w tym roku piątek 13, czyli w marcu.


Ludzie 

Siostra Michaela Rak

Playlista: Miesiąc polski w Wilnie i na Wileńszczyźnie, Styczeń 2015 (29 filmów)

Zwyciężczynią 17 edycji plebiscytu Czytelników "Kuriera Wileńskiego" - "Polak Roku 2014" została siostra Michaela Rak, założycielka Hospicjum bł. ks. Michała Sopoćki w Wilnie. Czytelnicy gazety nadesłali do redakcji ogółem 7 832 kupony-głosy. Na 1 759 było nazwisko s. Michaeli. To  postać wyjątkowa, jej działalność odbierana jest powszechnie, i to już nie tylko w Wilnie, jako niezwykła. Na filmie poniżej od 17:47, ale polecamy cały film, który jest zapisem Gali konkursu „Kuriera Wileńskiego”.

Tytuł "Polak Roku 2014" dla siostry Michaeli RakKolędowanie na rzecz Hospicjum bł. ks. M. Sopoćki w Wilnie.


Polityka, społeczeństwo

Pożegnanie z litem

Litwa, niegdyś „tygrys bałtycki”, boryka się z ogromnymi problemami gospodarczymi i społecznymi. Wprawdzie po zapaści w 2009 roku (spadek PKB o blisko 15%) powróciła na ścieżkę wzrostu, ale to dopiero 21 kraj Unii Europejskiej w rankingu najbogatszych (Polska jeszcze dalej, bo na 23) z wysokim bezrobociem i emigracją zarobkową. Sytuację ma poprawić m.in. wejście do strefy euro, które nastąpiło 1 stycznia 2015 r. Pożegnanie z litem przebiegało dość spokojnie, nie słyszy się publicznie narzekań na skok cen, bo ten, jak mawiają wtajemniczeni, nastąpił jeszcze w zeszłym roku.

Sudie, litai... Umarł lit - niech żyje euroJak odchodzą lity?, Wymiana euro odbywa się bez problemów.  


Wybory samorządowe

1 marca uprawnieni do głosowania obywatele Litwy po raz pierwszy w wyborach samorządowych wybiorą merów bezpośrednio. Śledząc media publiczne i komercyjne, jak na razie można mówić o niewielkim zainteresowaniu wyborami. Nie ma sondaży, kampania jest bardzo niemrawa, co zaskakuje, bo generalnie obywatele są rozpolitykowani, a wybory bardzo ważne, gdyż na nowo zdefiniują władzę lokalną. W komentarzach na temat wyborów podkreśla się ważną rolę mniejszości narodowych, które mogą być przysłowiowym języczkiem u wagi. Doszło również do zgrzytu przy rejestracji polskiej listy, co niektórzy komentatorzy uważają za zamierzoną złośliwość.

Jakie będzie Wilno po wyborach: socjaldemokratyczne czy konserwatywne?Mniejszości narodowe zadecydują, kto wygra wybory w WilnieAWPL ma problemy z rejestracją list wyborczychAWPL ma zastrzeżenia wobec działań Głównej Komisji WyborczejNumery list wyborczych rozlosowane, Spotkanie "nie dla telewizji" w Polskim Klubie DyskusyjnymW Polskim Klubie Dyskusyjnym o Wilnie i wizjach jego rozwoju - spotkanie z kandydatami na mera.

Wizyta Donalda Tuska

14 stycznia Wilno odwiedził przewodniczący Rady Europejskiej Donald Tusk.

Powrót Tuska




Kontrowersyjny poradnik i prowokacja w internecie (Wileńska Republika Ludowa)

Konflikt rosyjsko-ukraiński odbierany jest na Litwie bardzo poważnie. Wypowiedzi Dalii Grybauskaitė są bardzo zdecydowane, w jednym wystąpieniu nazwała nawet Rosję państwem terrorystycznym. Ta charakterystyczna dla prezydent retoryka ma także podłoże ogólne - litewska przywódczyni stara się tworzyć wizerunek twardego polityka, wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu społecznemu, co przynosi profity w postaci poparcia wyborczego. Rozumiejąc lęki Litwinów przed agresją Rosji, przede wszystkim śmieszy jednak słynny już poradnik wydany przez Ministerstwo Ochrony Kraju. "Co musimy wiedzieć o przygotowaniu do sytuacji ekstremalnych i wojny" stał się przedmiotem wielu złośliwych komentarzy nie tylko na Litwie.

Litwa przygotowana do wojny? Kontrowersyjny poradnik Ministerstwa Ochrony Kraju

"Żądamy wprowadzenia polskich "zielonych ludzików" na Wileńszczyznę i przeprowadzenia tam referendum wśród autochtonicznej ludności" - napisali moderatorzy strony Wileńskiej Republiki Ludowej. "Już niedługo nie będzie tej dziwacznej flagi nad polskim miastem" - takim komentarzem opatrzyli zdjęcie baszty Giedymina z powiewającą litewską flagą. Stronę, którą uznano za rosyjską akcję propagandową, zdążyło "polubić" nieco ponad 200 osób.

Wileńska Republika Ludowa. Prowokacja czy głupi żart?


Festiwal Rodziny

Wielkim sukcesem okazał się pierwszy Festiwal Rodziny zorganizowany z rozmachem przez Wileńską Archidiecezję. Pierwsza tego rodzaju impreza okazała się bardzo dobrą odpowiedzią na potrzeby, zwłaszcza młodych, wilnian. Największe centrum wystawowe na Litwie - Litexpo - było pełne ludzi: nie tylko wierzących katolików, ale także przedstawicieli innych wyznań czy po prostu ludzi poszukujących oparcia dla budowania trwałych związków.

"Rodzina jest dla nas ważna" – tłumy w Litexpo (galeria zdjęć)Kościół aktywny: sukces Festiwalu RodzinyKs. Adam Skreczko: lepiej użyć innych słów przy przysiędze małżeńskiej.

Imprezy charytatywne

Okres karnawału jest doskonałą okazją do połączenia przyjemnego z pożytecznym. Odbyło się wiele imprez i koncertów charytatywnych, w tym po raz kolejny finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, która w Wilnie nie spotkała się z nadzwyczajną hojnością. Polacy w Wilnie najchętniej pomagają Hospicjum prowadzonemu przez siostrę Rak.

Wieczór nadziei. Koncert na rzecz Hospicjum bł. ks. Michała SopoćkiWileński finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

W styczniu mówiło się także o problemach związanych z rejestracją w przedszkolach, których sprawcą był haker. Wileńscy dziennikarze demonstrowali solidarność z redakcją "Charlie Hebdo" oraz wyrazili swój sprzeciw wobec przemocy. Od 1 stycznia można mieć w paszporcie wpis o narodowości, ponad połowa obywateli Litwy jest za podwójnym obywatelstwem.


Edukacja

Nie trzeba długo przekonywać, jak ważne dla społeczności polskiej na Litwie są polskie szkoły. Każda dobra wiadomość, jak choćby o uzyskaniu statusu gimnazjum, to najlepsza wiadomość.

Polska w szkoła w Jaszunach już od września 2014 r. działa jako Gimnazjum im. Michała Balińskiego. Oficjalna uroczystość nadania szkole miana gimnazjum odbyła się w piątek, 16 stycznia. Jak powiedział dyrektor Kazimierz Karpicz, społeczność szkolna uznała, że trzeba zaprosić tych wszystkich, którzy pomogli w przejściu przez proces akredytacji. Podziękowaniem dla przyjaciół placówki był program artystyczny przygotowany przez uczniów: od klas początkowych do maturalnych.

Inauguracja Gimnazjum im. Michała Balińskiego w Jaszunach


Kolejna szkoła polska w rejonie solecznickim zdobyła status gimnazjum. Jest to Szkoła Średnia im. Pawła Ksawerego Brzostowskiego w Turgielach.

Szkoła im. P.K. Brzostowskiego w Turgielach - kolejne polskie gimnazjum. Galeria zdjęć

Warto wspomnieć także o bardzo ciekawym projekcie realizowanym przez fundację Pomoc Polakom na Wschodzie. Kurs e-learningowy "Do matury online" to projekt, w którym uczestniczą uczniowie 2 klasy gimnazjalnej dwóch polskich szkół: Gimnazjum im. A. Mickiewicza i Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie. Polskich akcentów nie zabrakło podczas targów edukacyjnych "Studia 2015" w Wilnie.

Tradycja, dziedzictwo


Smuci, że pałac w Lndwarowie, dawna siedziba Tyszkiewiczów, niszczeje od lat. W 2007 roku nabył go litewski biznesmen Laimutis Pinkevičius. Ponieważ jednak nie dbał o zabytkowy budynek, dostał karę finansową, a pałac został wystawiony na licytację. Cena wywoławcza wynosi 940 tys. euro. Licytacja jednak się nie odbyła - nie było chętnych.  Cieszy natomiast fakt, że litewski sejm ogłosił rok 2015 Rokiem Michała Kleofasa Ogińskiego. W zatwierdzonym przez rząd programie obchodów są koncerty, festiwale, wystawy. W Retowie (Rietavas) zostanie odsłonięty pomnik kompozytora, natomiast w Płungianach (Plungė) otwarty zostanie odrestaurowany pałac Ogińskich.

Pałac w Landwarowie nadal nie ma gospodarzaRok Michała Kleofasa Ogińskiego na Litwie. Koncerty, festiwale, wystawy.

Kultura i rozrywka

Premiera sztuki Sławomira Mrożka "Pieszo" w reżyserii Cezarego Morawskiego zainaugurowała obchody jubileuszu 55-lecia działalności Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie. Spektakl został zagrany na legendarnej scenie Teatru na Pohulance przy pełnej widowni. Publiczność oklaskiwała twórców przedstawienia na stojąco.

"Pieszo" na Pohulance. Rok jubileuszowy Polskiego Studia Teatralnego zainaugurowany.


Cieszy fakt, że Tydzień Filmu Polskiego, organizowany przez Instytut Polski w Wilnie, dostał się do drugiego etapu w kategorii Wydarzenie Filmowe Roku plebiscytu KINFO. W Domu Kultury polskiej odbyła się projekcja filmu "Honor generała" o gen.Sosabowskim.

Wileński raper Filmik (Karol Pasznikowicz) promuje swój najnowszy utwór pt. "Stare dobre czasy". Filmik tworzy po polsku. Jego zdaniem różnorodność językowa może stać się bogactwem litewskiego hip-hopu. Jednocześnie może to być świetna promocja Litwy jako kraju wielu kultur i języków.

Filmik z Wilna, który śpiewa hip-hop po polsku

Młodzi Polacy "rządzili" Wilnem w Sylwestra: Citius x Altius x Fortius, czyli Polacy rozkręcili Wilno (galeria zdjęć). Słabiej niestety było już z Orszakiem Trzech Króli. Takie świętowanie jest jeszcze w Wilnie, w odróżnieniu od Macierzy, mało popularne. (galeria zdjęć)

I jeszcze dwa lżejsze tematy. Koziołek Matołek reprezentował Polskę na wystawie w Muzeum Zabawek w Wilnie, a w telewizji LNK ruszył projekt "Supermiasto". Drużyny reprezentujące siedem miast Litwy oraz Wileńszczyznę wystąpią w telewizyjnym show, podczas którego muszą się wykazać wszechstronnymi talentami. Kapitanem ekipy Wileńszczyzny jest piosenkarka Katarzyna Zvonkuvienė. (więcej)

Publikacje, wydawnictwa

Promocją okolic swojej osady zajęli się mieszkańcy Niemieża, z których inicjatywy powstał album "Nad Wyżyną Oszmiańską". W kościele Świętego Ducha w Wilnie (ul. Dominikonų 8), odbyła się prezentacja ważnej książki ks. Tadeusza Krahela "Archidiecezja wileńska w latach II wojny światowej. Studia i szkice". Ukazał się nr 4/60, tzw. "srebrny", wydany z okazji 25-lecia numer kwartalnika "Znad Wilii". W kioskach i polskich księgarniach w Wilnie pojawiło się najnowsze wydanie miesięcznika "Magazyn Wileński". Pierwszy numer pisma ukazał się 25 lat temu, w styczniu 1990 roku. Było to pierwsze kolorowe polskie czasopismo wydawane na Litwie. Od początku podstawowym i najważniejszym tematem dla zespołu redakcyjnego jest życie Polaków na Litwie oraz losy rozsianych po świecie rodaków.

Jubileusze, rocznice, święta

70 rocznica bohatersko poległych w Puszczy Rudnickiej żołnierzy Armii Krajowej, jaka przypadła w dniach 6-7 stycznia 2015 roku, stała się nadzwyczajną okazją dla patriotycznego kolędowania do tych, którzy oddali życie za wolność Ojczyzny, Polski i Litwy, Wileńszczyzny. (więcej, w tym galeria zdjęć).



Ambasador RP upamiętnił 152 rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Mieszkańcy Korwia, miejscowości w rejonie wileńskim, w gminie Mejszagoła, uroczyście obchodzili 150 rocznicę powstania kościoła pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny i 225 rocznicę powołania parafii. Obchody odbyły się z inicjatywy lokalnej społeczności. (więcej, w tym galeria zdjęć).

Siedemdziesiąt lat temu zginął w zasadzce NKWD w Kowalkach (nieopodal Dubicz na Litwie) "Krysia" - jeden z legendarnych dowódców Armii Krajowej na terenach Nowogródzkiego i Wileńskiego Okręgu AK. Śmierć jednak nie wystarczyła Sowietom: "Ciało komendanta, tylko w kalesonach z worka włożonych na urągowisko, wozili ze śpiewem po wszystkich jarmarkach i miasteczkach. Chodzili po domach, wypędzali ludzi, aby poznawali, czy to jest naprawdę "Krysia". Naigrawali się, mówiąc: "Wasz Bóg, wasz "Krysia", całujcie jego ręce i nogi".


 Spotkania, dyskusje, rozmowy

Styczeń to miesiąc wyjątkowy na spotkania, które często przybierają formę odświętną. 

Wzruszające, świąteczne spotkanie Polskiego Stowarzyszenia Niepełnosprawnych "Litpolinva" miało miejsce w Domu Kultury Polskiej.
Świąteczne spotkanie Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy (SNPL) było okazją nie tylko do złożenia sobie życzeń, ale także do podsumowania działalności stowarzyszenia w 2014 r. i przedstawienia planów na rozpoczynający się właśnie kolejny rok.

Już drugi rok z rzędu Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Wilnie oraz Forum Przedsiębiorczości Polskiej na Litwie "Korona" zorganizowały wspólne spotkanie noworoczne, by w odświętnej i serdecznej atmosferze porozmawiać o planach na przyszłość, a jednocześnie podsumować dotychczasową działalność. "Mamy możliwości, jest nas coraz więcej, możemy wspierać dobre inicjatywy" - podkreśla prezes "Korony" Andrzej Łuksza.

Polski Uniwersytet Trzeciego Wieku w Wilnie obchodził jubileusz 20-lecia istnienia. "Byliśmy pierwsi na Litwie" - podkreśla z dumą rektor, doc. dr Ryszard Kuźmo. Radość i entuzjazm niekoniecznie muszą mijać wraz z upływem lat. Najstarsi studenci w mieście pokazali, że pomysłów i energii mogą im pozazdrościć o wiele młodsi koledzy.


Dr Vitalija Stravinskienė w Domu-Muzeum Venclovów próbowała odpowiedzieć na pytanie:  "Lata 1944-1947. Wysiedlenie Polaków z Wileńszczyzny - repatriacja czy czystka etniczna?"  W Litewskim Muzeum Narodowym w Wilnie odbyło się spotkanie z historykiem dr. Karolisem Kučiauskasem, który przedstawił wizję Wilna polskiego grafika i urbanisty Janusza Tłomakowskiego. Koło Związku Polaków na Litwie "Wileńska Młodzież Patriotyczna" było inicjatorem prezentacji w Domu Kultury Polskiej w Wilnie wystawy, przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej pt. "586 dni stanu wojennego".

Ks. dr Tadeusz Krahel opowiedział o swoim życiu"


Sport i rekreacja

Jak zima, to czas na narty i na łyżwy! Tym bardziej, że na Dzień Śniegu oddano do użytku nową trasę narciarską. W tym roku możemy emocjonować się startami polskiego biatlonisty w Pucharze Świata. XX Międzynarodowe Zawody Strzeleckie z Broni Pneumatycznej o Nagrody Klubu Sportowego Polonia Wilno zdominowali Łotysze. Przedstawiciele Łotwy zdobyli najwięcej medali. Miejsca na podium zajęli również przedstawiciele Litwy. Niestety zabrakło wśród nich Polaków z Litwy. Turniej strzelecki KS Polonia Wilno odbył się w Domu Kultury Polskiej w Wilnie. (więcej tutaj i tutaj).

Coda

Wilno pożegnało m.in. Tomasa Dobrovolskisa, litewskiego kompozytora, perkusistę, multiinstrumentalistę, znanego między innymi ze wspólnych projektów z muzykami z Polski oraz Leonarda Talmonta Juniora.

W niedzielę, 18 stycznia, w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (franciszkański) w Wilnie, odprawiona została msza święta w intencji Tadeusza Konwickiego.

"Śmierć Konwickiego, wilnianina, osoby tak bliskiej Wilnu, była dla nas wstrząsem. Wileńszczyzna nie ma przecież zbyt wielu słynnych, współcześnie żyjących postaci. Pracujące w naszej szkole polonistki zaproponowały zamówić mszę świętą. To, że dzisiaj przyszło znacznie więcej osób niż zwykle bywa, pokazuje, że wiele osób chciało się z Konwickim w ten sposób pożegnać" - powiedział Wilnotece Czesław Dawidowicz, dyrektor Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie. Czesław Dawidowicz dodał, że Tadeusz Konwicki jest mu bliski, nie tylko poprzez swoje dzieła literackie czy filmowe. "Urodziłem się w Kolonii Wileńskiej, dlatego bliskie mi są jego wspomnienia z czasów dzieciństwa, kiedy był ministrantem w miejscowym kościele. Grób jego dziadków Blinstrubów na cmentarzu w Kolonii Wileńskiej sąsiaduje z grobem moich dziadków" - powiedział Cz. Dawidowicz.

*Monitor polski to projekt portalu Wilnoteka, który adresowany jest do odbiorców w Polsce i na Litwie. To polski punkt widzenia w Wilnie i na Wileńszczyźnie, rejestracja najważniejszych dla Polaków na Litwie wydarzeń.

Koncept i opracowanie: Piotr Wyszomirski. 

Komentarze

#1 A o co tu chodzi?

A o co tu chodzi?

Sposób wyświetlania komentarzy

Wybierz preferowany sposób wyświetlania odpowiedzi i kliknij "Zachowaj ustawienia", by wprowadzić zmiany.