Powstanie Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami


fot.Danuta Matloch/mkidn.gov.pl
Prezes polskiego Instytutu Pamięci Narodowej oraz wicedyrektor Narodowego Centrum Kultury podpisali porozumienie o utworzeniu Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami, którego patronem zostanie Witold Pilecki. Liczne świadectwa ofiar zbrodni nazistowskich i sowieckich zostaną scyfryzowane, przetłumaczone na język angielski i udostępnione w internecie.
11 lutego w siedzibie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostało podpisane porozumienie. Na jego mocy świadectwa zbrodni nazistowskich i komunistycznych będą przełożone na język angielski, a następnie udostępnione. Pomysłodawcą przedsięwzięcia jest wiceminister kultury dr Magdalena Gawin. Jak zaznaczyła, "projekt ma przede wszystkim zwrócić uwagę na los ludności cywilnej. W PRL zeznania przed Komisją miały nieoficjalnie tajny charakter, zeznający nie mogli zobaczyć uzasadnień końcowych orzeczeń, nie byli informowani o całości postępowań. Ważne by teraz po 70 latach przywrócić ludziom tę pamięć".

Łapanki, zsyłki na roboty przymusowe i do obozów koncentracyjnych, pacyfikacja wsi, egzekucje uliczne, badania przeprowadzane przez Gestapo i przez NKWD/UB, wywózki na Sybir; wszystkie te ciemne karty historii odcisnęły piętno na życiorysach świadków, jednak do końca trwania PRL ich zeznania były objęte nieformalną klauzulą tajemnicy. Ofiary i ich rodziny nie miały dostępu do zeznań pozostałych poszkodowanych i nie były informowane o przebiegu śledztw. Prokuratura umorzała wiele spraw i utrudniała historykom dostęp do akt. Historiografia PRL celowo pomijała niektóre rozdziały dziejów Polski, kładąc z kolei nacisk na te wydarzenia, które ukazywały stosunki polsko-rosyjskie w pozytywnym świetle. Dopiero w wolnej Polsce zaczęto mówić o napaści ZSRR na Polskę, mordzie w Katyniu, ale przede wszystkim o losie ludności cywilnej.

Podpisanie porozumienia to inauguracja większego projektu, który będzie poświęcony popularyzacji oraz umiędzynarodowieniu doświadczeń Polski pod okupacją niemiecką i sowiecką. Dotychczas korzystanie ze źródeł będących w posiadaniu Instytutu Pamięci Narodowej wymagało zastosowania specjalnych procedur. Teraz, dzięki podpisanemu porozumieniu, powstanie portal internetowy, na którym udostępnione zostaną świadectwa ofiar. Zostanie stworzona też lista powiatów i miast wraz z wykazem nazwisk osób, które zeznawały przed Główną Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich. Duża część materiałów zostanie przetłumaczona na angielski, co umożliwi dotarcie do szerokiej rzeszy odbiorców. Być może projekty popularyzujące wiedzę o mechanizmach totalitarnych pobudzą do refleksji i przyczyniają się do wzrostu pokojowych nastrojów. 

Na podstawie: mkidn.gov.pl