Środa Popielcowa - pierwszy dzień Wielkiego Postu

Liczba 40 stanowi w Piśmie Świętym wyraz pewnej całości, czasu przeznaczonego na jakieś konkretne zadanie człowieka lub zbawcze działanie Boga. W Wielkim Poście Kościół odczytuje i przeżywa nie tylko czterdzieści dni spędzonych przez Jezusa na pustyni na modlitwie i poście przed rozpoczęciem Jego publicznej misji, lecz także trzy inne wielkie wydarzenia biblijne: czterdzieści dni powszechnego potopu, po którym Bóg zawarł przymierze z Noem, czterdzieści lat pielgrzymowania Izraela po pustyni ku ziemi obiecanej, czterdzieści dni przebywania Mojżesza na Górze Synaj, gdzie otrzymał od Jahwe Tablice Prawa.

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa przygotowania do świąt Zmartwychwstania trwały tylko czterdzieści godzin. W późniejszym czasie zabierały cały tydzień, aż wreszcie około V wieku czas ten wydłużył się. Po raz pierwszy o poście trwającym czterdzieści dni wspomina św. Atanazy z Aleksandrii w liście pasterskim z okazji Wielkanocy z 334 roku.

Tradycyjnemu obrzędowi posypania głów popiołem towarzyszą w Środę Popielcową słowa: „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz” albo „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”. Zwyczaj ten - znak żałoby i pokuty znany jest w wielu kulturach i tradycjach. Znajdujemy go zarówno w starożytnym Egipcie i Grecji, jak i u plemion indiańskich oraz oczywiście na kartach Biblii, np. w Księdze Jonasza czy Joela. W liturgii pojawia się on dopiero w VIII wieku. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X wieku. W następnym stuleciu papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. Wówczas też ustalono, że popiół do posypywania głów wiernych ma pochodzić z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedzającego roku.

W Środę Popielcową obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły (trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden - do syta). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście - osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. Prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych natomiast obowiązku uczestniczenia w tym dniu w Eucharystii.

Na podstawie: deon.pl, brewiarz.pl