Ukazała się publikacja poświęcona Społecznemu Komitetowi Opieki nad Starą Rossą


Cmentarz na Rossie, fot. wilnoteka.lt
Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą wydał książkę poświęconą starej wileńskiej nekropolii i jej opiekunom. Publikacja "Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą" jest poświęcona 25-letniej działalności Komitetu, który powstał w 1990 roku z inspiracji ówczesnego prezesa Społecznego Komitetu Opieki nad Powązkami Jerzego Waldorffa. Materiały do wydania zebrała i opracowała współzałożycielka i prezes Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą Alicja Klimaszewska.
Publikację poświęconą cmentarzowi na Rossie i działalności Komitetu Opieki nad Starą Rossą miała przygotować do druku jedna z jego współzałożycielek, dziennikarka Halina Jotkiałło. Pani Halina odeszła nieoczekiwanie wiosną 2015 r. Zebraniem i opracowaniem materiałów zajęła się więc Alicja Klimaszewska. "We wstępie umieściłam tekst napisany kiedyś przez Halinę Jotkiałło do naszego folderu. W książce są informacje z dziejów Starej Rossy i epitafia z nagrobków, które są potwierdzeniem naszej, Polaków, wielowiekowej obecności na tej ziemi. Przypominamy historię założenia Komitetu, osoby jego założycieli, współpracę ze Społecznym Komitetem Opieki nad Powązkami, nasze osiągnięcia, nasze akcje, najważniejsze odnowione obiekty, takie jak kwatera rodzinna Pietraszkiewiczów czy Czarny Anioł na grobie Izy Salmonowiczówny. Wydanie jest bogato ilustrowane" - powiedziała Wilnotece Alicja Klimaszewska 

Książka "Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą" ukazała się dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej w ramach programu współpracy z Polonią i Polakami za granicą oraz pomocy Fundacji "Pomoc Polakom na Wschodzie". Część kosztów Komitet pokrył ze środków własnych. Nakład jest niewielki - zaledwie 200 egzemplarzy. Wydanie jest dotowane, więc nie będzie go w sprzedaży. Szkoły i biblioteki polskie otrzymają je bezpłatnie. "Publikacja trafi do rąk naszych przyjaciół i wszystkich tych, którzy przyczynili się do jej wydania, do wszystkich darczyńców. Przekażemy ją również do Biblioteki im. Wróblewskich i Biblioteki im. A. Mickiewicza. Chcemy, żeby dzięki niej jak najwięcej osób dowiedziało się o naszej działalności" - powiedziała Alicja Klimaszewska.


Komitet Opieki nad Starą Rossą został powołany w 1990 roku z inicjatywy Alicji Klimaszewskiej, Haliny Jotkiałło, Olgierda Korzenieckiego i Jerzego Surwiły. W ciągu 25 lat staraniem Komitetu odnowionych zostało około 80 zabytkowych nagrobków i pomników. Pieniądze na prace renowacyjne i konserwatorskie były zbierane podczas kwest na warszawskich Powązkach. Z inicjatywy Komitetu kilka razy do roku organizowane są akcje sprzątania cmentarza, natomiast przed Zaduszkami - zbiórki zniczy, a ostatnio również otwarte lekcje historii. W 2014 r. praca Komitetu została uhonorowana prestiżową Nagrodą im. Aleksandra Gieysztora, przyznawaną za działania na rzecz ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego. W 2015 r. Alicja Klimaszewska wyróżniona została nie mniej prestiżową, przyznawaną przez Marszałka Senatu RP, nagrodą im. Mieczysława Gębarowicza i zaszczytnym tytułem "Strażnika Dziedzictwa Rzeczypospolitej".

Wraz z nastaniem wiosny na Rossie rozpocznie się renowacja kolejnych zabytkowych nagrobków. "Już teraz wiemy, że w tym roku odresturowany zostanie pomnik na grobie Mikulskiego - nie jest to jakaś znana osoba, ale nagrobek wymaga natychmiastowego ratunku. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP prawdopodobnie odnowi pomnik na grobie ojca Izy Salmonowiczówny. Bardzo byśmy chcieli też odnowić ogrodzenie wokół kwatery rodzinnej Salmonowiczów - z zachowanych materiałów wiemy, że było piękne" - o planach Komitetu powiedziała jego prezes. 

Alicję Klimaszewską cieszy, że o ile w ubiegłych latach Rossa była odnawiana głównie dzięki pieniądzom z Polski, obecnie pojawiają się miejscowi mecenasi. "Rodzina Okińczyców odnowiła nagrobek znanego wileńskiego architekta Tadeusza Rostworowskiego, który zaprojektował między innymi kamienice czynszowe na rogu ul. Sadowej i Szopena oraz hotel St. Georges przy obecnej al. Giedymina. Czesław Dawidowicz (dyrektor Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie - przyp. red.) własnym kosztem odnowił krzyż na grobie Jankowskiego - krzyż ten od lat leżał wywrócony. Mam nadzieję, że podobnych inicjatyw będzie więcej. Ogromnie cieszę się też z inicjatywy Dariusza Żyborta, wiceprezesa Polskiego Stowarzyszenia Medycznego na Litwie: podczas akcji "Wileńszczyzna - Rossie" w ubiegłym roku zebranych zostało około 5 tys euro" - zaznaczyła Alicja Klimaszewska.

Prezes Społecznego Komitetu nad Starą Rossą ma nadzieję, że dzięki inwentaryzacji grobów na Rossie przeprowadzonej przez studentów Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie pod kierownictwem Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego z Instytutu Historii Sztuki, odnajdą się potomkowie osób spoczywających na tym wileńskim cmentarzu, którzy będą chcieli zadbać o rodzinne groby. Lista zachowanych grobów jest tutaj. Restaurowanie zabytkowych nagrobków wymaga uzyskania odpowiednich pozwoleń, ale Komitet zawsze w takich przypadkach służy radą i pomocą. 

Na podstawie: rossa.lt, inf.wł.