Z Wilna - "Do przyjaciół Moskali"

W tym roku Instytut Adama Mickiewicza (IAM) obchodzi swoje 15-lecie, stąd pomysł uczcić wydarzenia, związane z ważnymi datami z życia patrona, jak na przykład data jego ślubu czy właśnie 6 czerwca. „Rocznica urodzin Puszkina to doskonały pretekst, aby przypomnieć o tej, jakże niezwykłej, przyjaźni poetów. To także dobry moment, aby powiedzieć raz jeszcze, że władza absolutna, nielicząca się z obywatelami i ich potrzebami nie ma dość mocy, aby zniszczyć przyjaźń, ideały i wspólnotę łączące ludzi pochodzących z różnych narodów.” – podkreślają inicjatorzy publicznego czytania Mickiewicza. W Wilnie działają muzea zarówno Mickiewicza, jak i Puszkina, chociaż rosyjski wieszcz tylko poprzez potomków był związany z naszym miastem i trudno zaliczyć go w poczet lokalnych patriotów – na fali znajomości z Adamem przetłumaczył kilka jego wierszy, to fakt (w tym „Trzech Budrysów”), ale już kilka lat później, w 1831 r. domagał się jak najszybszego zdławienia polskiego miatieża, czyli Powstania Listopadowego („Należy ich zdusić, powolność nasza jest męcząca. Dla nas bunt Polski to sprawa domowa, prastara, dziedziczna rozterka.”) i nawet wspominał Litwę w wierszu, który dziś odzyskuje zadziwiającą aktualność, szczególnie jeżeli „Litwę” zastąpić Ukrainą: „Клеветникам России”:

„Po cóż grozicie Rosji anatemą?
Czyż was wzburzyło Litwy poruszenie?
Zostawcie, to spór jest Słowian między sobą,
Domowy stary spór, zrządzeniem losu zawieszony…”
(Tłum. Maciej Szczepańczyk)

„Do przyjaciół Moskali” (w tłumaczeniu Justinasa Marcinkevičiusa dla grona wtajemniczonych w całą akcję wilnian i przypadkowej, całkiem sporej wycieczki z Polski recytowała po litewsku Birutė Jonuškaitė – Litwinka z okolic Puńska, od lat mieszkająca w Wilnie, jedna z najbardziej znanych tłumaczy literatury polskiej na język litewski, dziennikarka, poetka, pisarka, wiceprezes Związku Pisarzy Litewskich. W oryginale słowa wieszcza przypomniał dla odmiany Polak z Wilna, od lat mieszkający w Warszawie - Romuald Mieczkowski, redaktor kwartalnika "Znad Wilii", pisarz, poeta i publicysta, organizator polskiego święta poezji „Maj nad Wilią”.

Także w innych miastach Polski Mickiewicza przypominali dziennikarze, literaci oraz lokalni działacze:
· Warszawa – Adam Michnik, redaktor naczelny Gazety Wyborczej;
· Kraków – Piotr Mucharski, redaktor naczelny Tygodnika Powszechnego;
· Szczecin – prof. Inga Iwasiów, literaturoznawczyni, krytyk literacki, poetka i prozaiczka;
· Opole – prof. Stanisław Nicieja, historyk;
· Poznań – Michał Merczyński, manager kultury, Dyrektor Malta Festival Poznań i NINA;
· Wilno - po polsku Romuald Mieczkowski; po litewsku - Birute Jonuskaite;
· Lwów - Galyna Szyjan, znana pisarka i tłumaczka.