Zdjęcia ze zbiorów Muzeum Čiurlionisa w Kownie - na wystawie w Warszawie

Właściciel majątku Wojtkuszki niedaleko Wiłkomierza, Stanisław Kazimierz hrabia Kossakowski (1837-1905) był artystą, badaczem, heraldykiem, znanym kolekcjonerem i mecenasem sztuki, działaczem społecznym, współzałożycielem Towarzystwa Fotograficznego, jednym z fundatorów Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych "Zachęta" oraz gospodarzem cenionego salonu literackiego w swoim warszawskim pałacu i wreszcie wybitnym, oryginalnym fotografem, twórcą atelier Wojtkuszki.

W Narodowym Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa w Kownie znajduje się ponad 6 tys. zdjęć hrabiego Kossakowskiego wykonanych w latach 1894-1904. Z tego zbioru po raz pierwszy pokazanych będzie w Polsce 130 fotografii pochodzących z przełomu XIX i XX w.

"Te fotografie od stu lat nie były pokazywane w Polsce. Jest to ważne wydarzenie artystyczne, ale też istotny fakt w stosunkach polsko-litewskich" - powiedziała kurator wystawy Anira Wojan, prezes Fundacji Kossakowskiego.

"Zbiór przechowywany w Muzeum w Kownie przetrwał wojnę, czasy stalinowskie i komunizm. O ten zbiór solennie tam dbano. Na Litwie jest uznawany za skarb kultury narodowej. Kolekcja ta, reprezentująca wysoką jakość artystyczną, będzie pokazywana nie tylko w Warszawie, lecz także i w innych miastach, także w innych krajach Europy, jest bowiem częścią kultury europejskiej. Chcemy pokazać zarówno fotografię dokumentalną z Kowieńszczyzny, jak i z Warszawy - miast, z którymi związany był autor" - zaznacza kurator.

Pokazane będą aranżowane sceny rodzajowe, fotografia architektury, wnętrz, piękne zdjęcia krajobrazowe, a przede wszystkim wysmakowane portrety indywidualne i grupowe, zabawa z formą i konwencją oraz eksperymenty ze światłem i tłem.

Stanisław Kazimierz hrabia Kossakowski chętnie fotografował swoją rodzinę, przyjaciół, gości Wojtkuszek i... samego siebie, uzyskując często zaskakujące nawet dzisiaj efekty. Stworzył atelier i laboratorium, zajmując się - wraz ze swoim nadwornym fotografem, Józefem Krajewskim - także techniczną stroną powstawania zdjęć. Odbitki z atelier Wojtkuszki przetrwały do dziś w zaskakująco dobrym stanie. Na wystawie będzie można zobaczyć m.in. nieistniejący już dziś pałac w Wojtkuszkach, jego wnętrza, otoczenie i skupiające się wokół życie towarzyskie - sceny z przyjęć, podwieczorków, inscenizowanych zabaw. Część poświęconą Wojtkuszkom uzupełnią fotografie okolicy oraz fotoreportaże m.in. z targu w Wiłkomierzu, polowań, prac polowych.

Warszawskie życie Kossakowskich toczyło się w ich pałacu stojącym do dziś przy Nowym Świecie 19. To tutaj w piątki odbywały się słynne wieczory literackie. Niezwykle cenne są fotografie niezachowanych wnętrz pałacu. Interesujące są również zdjęcia wykonane w okolicach ulic Krakowskie Przedmieście i Nowy Świat. Kossakowski uwiecznił m.in. moment odsłonięcia pomnika Adama Mickiewicza czy oczekiwanie mieszkańców Warszawy na przejazd szacha perskiego w 1900 roku. Ciekawostką są zdjęcia z pierwszej wystawy fotograficznej zorganizowanej w warszawskim pałacu Jabłonowskich z 1901 roku. Pokazano na niej prace najlepszych ówczesnych fotografów, w tym wielokrotnie nagradzanego za fotografie Stanisława Kazimierza Kossakowskiego. 

"Zdjęcia Stanisława Kazimierza Kossakowskiego mają nie tylko dużą wartość historyczną - dokumentując epokę, która bezpowrotnie przeminęła wraz z I i II wojną światową, zmianami obyczajowymi i geopolitycznymi - lecz także są odkryciem artystycznym. Ta kolekcja to coś więcej, niż zapisana na kliszach uroda nieistniejącego już świata, krajobrazów, wysmakowanej architektury, wnętrz, detali i strojów. Talent autora, jego wyjątkowa wrażliwość, umiejętność odejścia od przyjętej w epoce konwencji, poczucie humoru, sprawiają, że fotografie mają charakter ponadczasowy, a jego mało znany dorobek z przełomu epok zasługuje na ważne miejsce w historii fotografii europejskiej" - podkreśla Anira Wojan.

Ekspozycja została przygotowana w językach polskim, angielskim i litewskim. Uzupełnieniem wystawy będą dodatkowe fotografie, które będzie można obejrzeć na tabletach.

Organizatorami wystawy są: Dom Spotkań z Historią, Narodowe Muzeum Sztuki w Kownie im. M.K. Čiurlionisa oraz Fundacja Kossakowskiego.

Narodowe Muzeum Sztuki im. M. K. Čiurlionisa w Kownie jest najstarszym i największym muzeum sztuki na Litwie. Muzeum opiekuje się spuścizną Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa, malarza, grafika, kompozytora, najważniejszej postaci w litewskiej kulturze na przełomie XIX i XX wieku. W zbiorach liczących ponad 460 tys. obiektów znajdują się również prace litewskich i zagranicznych artystów.

Fundacja Kossakowskiego założona w 2008 roku przez Zofię Kossakowską-Szanajcę, córkę prof. Jana Kossakowskiego, wybitnego kardiochirurga dziecięcego oraz malarza i rzeźbiarza, zajmuje się upowszechnianiem duchowego i materialnego dziedzictwa zasłużonej dla polskiej kultury rodziny hrabiów Kossakowskich z Wojtkuszek.

Wystawa pod honorowym patronatem Ambasadora Republiki Litewskiej w Polsce Šarūnasa Adomavičiusa trwać będzie od 21 września do 13 listopada 2016 w Domu Spotkań z Historią w Warszawie.

Na podstawie: PAP, dsh.waw.pl