Zmarła Alina Janowska


Śp. Alina Janowska, fot. Cezary Piwowraski/Wikimedia Commons
Zmarła Alina Janowska - wybitna aktorka, uczestniczka Powstania Warszawskiego. Miała 94 lata. Legenda polskiego kina i teatru, miała w dorobku ponad 40 ról filmowych. Była artystką wszechstronną, występowała na warszawskich scenach: Syreny, Buffo, STS-u i Komedii, a także w Teatrze Telewizji, na estradzie i w kabarecie. Przez kilkadziesiąt lat była związana z Polskim Radiem, grała w "Podwieczorku przy mikrofonie" i licznych słuchowiskach.


Jako początkująca aktorka z sukcesem zagrała w pierwszych polskich produkcjach powojennych - w "Zakazanych piosenkach" i komedii "Skarb". Szczególną popularność zyskała w latach 60. dzięki roli ciotki Ireny w serialu "Wojna domowa" oraz ciotki Uli w filmie "Podróż za jeden uśmiech" z lat 70. Grała także w "Rozmowach kontrolowanych" i "Wszystkich świętych", a ostatnio w obrazach "Niezawodny system" i "Ostatnia akcja". Występowała w serialach "Czterdziestolatek", "Lalka", "Złotopolscy" i "Plebania", pojawiła się też w "Na dobre i na złe".

Podczas II wojny światowej Alina Janowska została aresztowana za współpracę z podziemiem i pomoc żydowskiej rodzinie. W Powstaniu Warszawskim, pod pseudonimem "Alina" była łączniczką dowództwa Batalionu "Kiliński". Po wojnie przez wiele lat przewodniczyła Sekcji Estrady ZASP-u. Była pomysłodawczynią i dyrektorem artystycznym Ogólnopolskiego Festiwalu Sztuki Estradowej. Dzięki jej inicjatywie powstało Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom "Gniazdo" oraz Mała Filharmonia.

Aktorka została odznaczona Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 roku została 706. Kawalerem Orderu Uśmiechu, przyznanym przez dzieci. Jest bohaterką książki Dariusza Michalskiego "Jam jest Alina, czyli Janowska Story".

"Alina Janowska była społeczniczką z temperamentem. Jej legendę ukształtowały nie tylko role, ale też wydarzenia z jej życia, zwłaszcza z okresu drugiej wojny światowej" - powiedział prezes ZASP Olgierd Łukaszewicz, wspominając zmarłą w poniedziałek aktorkę. Prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji (ZASP) O. Łukaszewicz najwyraźniej zapamiętał Janowską jako Anielę w "Dulskich" Jana Rybkowskiego (1975). O swoim talencie aktorka przypomniała także niedawno, blisko dziesięć lat temu - "już jako starsza osoba, grając w «Niezawodnym systemie» Izabeli Szylko". "Dostała za to bardzo oryginalne nagrody, w Monako i Zimbabwe" - przypomniał. "Pamiętam ją także oczywiście z pierwszych powojennych filmów, «Zakazanych piosenek» i «Skarbu», gdzie grała z Danutą Szaflarską. Mówiło się też o jej roli w «Babie-Dziwo» Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej w 1978 roku w warszawskim Teatrze Komedia, grała tam Validę Vranę" - dodał. "Była osobą dziarską, energiczną. Przekonać o tym mogli się wszyscy, którzy spotykali ją na Powązkach, nagabującą podczas kwesty na rzecz renowacji zabytków, aby się dorzucić. Dawał tam znać jej charakter" - powiedział Łukaszewicz.

"Alina Janowska, z którą przez wiele lat spotykałyśmy się na kweście na Powązkach, była wyjątkowo utalentowaną aktorką, ale też niezwykle dzielnym człowiekiem" - powiedziała Maja Komorowska, wspominając Alinę Janowską.  Jak podkreśliła, Alinę Janowską cechowała zdolność do wcielania się w role bardzo różnorodne - charakterystyczne, poważne, komediowe itd. "Te jej wielkie możliwości, możliwość łączenia różnych estetyk, to naprawdę rzadka cecha" - wspominała. 

"Myślę, że wszystko jej było bliskie, co dotyczyło Warszawy. To była wyjątkowo utalentowana aktorka, ale też niezwykle dzielny człowiek. Najwyraźniej pamiętam te nasze ostatnie lata, kiedy spotykałyśmy się już nie w teatrze, a pod tą samą bramą - św. Honoraty, czyli głównym wejściem na Powązki, gdzie brałyśmy udział w kweście Waldorffa na renowację zabytków na Powązkach. Janowska była niesamowita, wspólnie zbierałyśmy i za każdym razem była podobnie zaangażowana, tak samo pracowita" - dodała.

Alina Janowska urodziła się 16 kwietnia 1923 roku w Warszawie. We wrześniu 1939 roku uciekła ze Słonimia na Polesiu do Warszawy. Pracowała w ogrodach Wilanowa i recytowała patriotyczne wiersze na wieczorkach w pałacu Branickich. W okupowanej Warszawie uczyła się tańca u profesor Janiny Mieczyńskiej. W 1942 roku została na 9 miesięcy uwięziona na Pawiaku. W Powstaniu Warszawskim - od 1 sierpnia do 4 października 1944 roku - była łączniczką dowództwa batalionu "Kiliński".

Po wojnie w Łodzi prowadziła pracę pedagogiczną i choreograficzną, występując jednocześnie w teatrach Dom Żołnierza i Syrena. W 1947 roku przeniosła się do Warszawy, gdzie występowała w Narodowym pod dyrekcją Juliana Tuwima, a następnie w Teatrze Wojska Polskiego, późniejszym - Dramatycznym.

W latach 1952-55 i 1960-65 należała do zespołu Teatru Syrena. Jako aktorka "Buffo" współpracowała z kabaretem "Szpak" oraz z "Podwieczorkiem przy mikrofonie". W latach 1962-64 była wykładowcą w Szkole Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W latach 1966-80 grała w teatrze "Komedia". Występowała też w kabaretach Frico i Iluzjon.

Alina Janowska aktywnie angażowała się w działalność społeczną. Ponad 30 lat kwestowała na rzecz odbudowy zabytkowych warszawskich Powązek. W 1990 roku została wybrana na radną Żoliborza z listy Komitetu Obywatelskiego. Walczyła o tanią stołówkę dla emerytów, założyła Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom "Gniazdo". 

Artystka była żoną słynnego szermierza, medalisty olimpijskiego Wojciecha Zabłockiego oraz matką trojga dzieci.

Na podstawie: IAR, PAP