Ks. Vladimir Rinkevic: Wilno to unikalne miasto
Ilona Lewandowska, 11 kwietnia 2015, 06:11
Ks. Vladimir Rinkevic, proboszcz prawosławnej parafii św. św. Konstantyna i Michała w Wilnie opowiada o świętowaniu Wielkanocy w Kościele prawosławnym i o tym, jak świętowana jest na Wileńszczyźnie, gdzie często w jednej rodzinie spotykają się ludzie różnych wyznań.
Ks. Vladimir Rinkevic, proboszcz prawosławnej parafii św. św. Konstantyna i Michała w Wilnie, doskonale zna ten obyczaj ze swojej własnej rodziny. Jego mama jest Polką i cała jej rodzina to katolicy. Nigdy jednak nie przeszkadzało to we wspólnym świętowaniu Wielkanocy. W jego domu rodzinnym Wielkanoc zawsze była obchodzona dwukrotnie.
Gość Wilnoteki mówi, że dla prawosławnych wspólne obchodzenie świąt jest nieco trudniejsze. Katolicy zwykle obchodzą Wielkanoc wcześniej, gdy prawosławnych obowiązuje jeszcze ścisły post. Nie znaczy to, że wspólne świętowanie jest niemożliwe. Po prostu - na świątecznym stole powinny się znaleźć także potrawy przygotowane dla prawosławnych gości.
Mimo że post w prawosławiu traktowany jest bardzo poważnie, ks. Vladimir podkreśla, że postna potrawa może być bardzo smaczna. Jednocześnie dodaje, że człowiek prawdziwie wierzący, szukający Boga, zawsze szanuje przekonania drugiego i nigdy nie będzie nakłaniał innych do przekraczania norm swojego sumienia.
Jak świętuje Kościół prawosławny? Mimo że zewnętrze formy wyglądają nieco inaczej, treść, jaka jest przez nie przekazywana, jest taka sama jak w Kościele katolickim. Tak jak u katolikaów, uroczystość Zmartwychwstania poprzedza Wielki Tydzień. Przez pierwsze trzy dni Wielkiego Tygodnia Kościół prawosławny wspomina pobyt Jezusa w Jerozolimie przed męką. W te dni odprawia się jutrznie, godziny liturgiczne z czytaniem Ewangelii oraz Eucharystię, jednak nieco inaczej w związku z dniami ścisłego postu - według Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów, podczas której nie dokonuje się konsekracji, lecz korzysta się z darów już konsekrowanych.
Uroczyste obchody Wielkiego Czwartku rozpoczyna wieczernia, w trakcie której odczytywane są obszerne fragmenty Ewangelii, mówiące o Ostatniej Wieczerzy, obmyciu nóg apostołom, modlitwie w Getsemani. Eucharystia odprawiana jest według Liturgii św. Bazylego, która jest najbardziej uroczystą liturgią prawosławną, sprawowaną 10 razy w roku. W czwartek wieczorem, w trakcie Utrenii Strastiej (jutrzni Wielkiego Piątku), czytanych jest 12 fragmentów Ewangelii, mówiących o wydarzeniach od Wieczerzy Pańskiej do pogrzebu Jezusa. W czasie nabożeństwa uczestnicy stoją przed Ewangelią i Golgotą - wielkim krzyżem przedstawiającym Jezusa ukrzyżowanego oraz Matkę Bożą i Jana Ewangelistę po obu stronach. Wszyscy trzymają w dłoniach zapalone świece. Wielki Czwartek ma też swoje ludowe oblicze - według tradycji tego dnia odbywały się świąteczne porządki, dlatego nazywano go też "czystym czwartkiem".
Wielki Piątek jest w Kościele prawosławnym dniem ścisłego postu - wierni mają całkowicie powstrzymać się od jedzenia aż do wieczora. Nie odprawia się też Liturgii świętej, ponieważ tego dnia Bóg składa w Ofierze Samego Siebie. Po południu odprawiana jest wieczernia, w trakcie której na prestole (ołtarzu) leży płaszczannica, czyli tkanina z wyobrażeniem ciała Jezusa. Po wieczerni jest ona w uroczystej procesji (której zwykle towarzyszy jutrznia wielkosobotnia) przenoszona do środkowej części świątyni, gdzie składa się ją na stole symbolizującym grób. Na zakończenie nabożeństwa wierni składają płaszczannicy pokłon i całują ją. Adoracja trwa zwykle do późna w nocy. W ludowej tradycji tego dnia trwały ostatnie przygotowania do świąt. Pieczono kołacze i gotowano świąteczne potrawy, jednak, ze względu na post, nie można było żadnej z nich spróbować.
W Wielką Sobotę Cerkiew wspomina zstąpienie Chrystusa do otchłani. Jest to zatem czas wyciszenia i oczekiwania. Weszło w tradycję, żeby w Wielką Sobotę święcić kołacze i jajka. Nie jest to do końca zgodne z zasadami Kościoła - tego dnia, aż do wieczora, powinna panować całkowita cisza.
Liturgia Wielkanocna rozpoczyna się w sobotę wieczorem. Jest ona niezwykle uroczysta. Po trzykrotnym okrążeniu cerkwi przez procesję, kapłan uderza trzykrotnie krzyżem w drzwi cerkwi - symbolizuje to odwalenie kamienia od grobu zmartwychwstałego Chrystusa. Bardzo uroczysta Boska liturgia sprawowana jest wg wersji św. Jana Chryzostoma. W czasie liturgii Ewangelia - pierwszy rozdział ze świętego Jana - śpiewana jest w wielu językach (najczęściej w greckim, cerkiewnosłowiańskim i łacińskim) na znak uniwersalnego i kosmicznego triumfu wiary. Podczas liturgii nieustannie śpiewany jest troparion paschalny: "Chrystus powstał z martwych...". Na zakończenie ma miejsce obrzęd myrowania - namaszczenia wiernych świętym olejem. Po liturgii kapłan święci artos - chleb przeznaczony do rozdania wiernym. Wielkanoc trwa cały tydzień. W tym czasie carskie wrota ikonostasu są cały czas otwarte, na znak odwalonego kamienia od grobu Chrystusa.
Ks. Vladimir kieruje także życzenia świąteczne do Widzów Wilnoteki: "Życzę wszystkim doświadczenia radości tego wielkiego wydarzenia. Tak, by Pascha była widoczna nie tylko u was na stole, w świątecznym ubraniu, we wzajemnych spotkaniach, ale także w głębi duszy. Jeśli Chrystus zamieszka w duszy, wszystko wokół będzie bardzo dobrze".
Na podstawie: inf. wł. liturgia.pl
Zdjęcia: Jan Wierbiel
Montaż: Bartosz Frątczak