Społeczność żydowska przeciwko rekonstrukcji Wileńskiego Pałacu Sportu
Eryk Iwaszko, 23 września 2019, 21:22
Przedstawiciele żydowskich środowisk zebrali się w poniedziałek, 23 września, przy najstarszym i największym cmentarzu żydowskim na wileńskim Pióromoncie. Protest odbył się w związku z obchodami 76. rocznicy likwidacji wileńskiego getta. Przybyli z Izraela rabini zwrócili się w modlitwie do Litwinów, litewskich władz, by wstrzymana została rekonstrukcja Wileńskiego Pałacu Sportu.
Cmentarz żydowski na Pióromoncie (obecnie przy ul. A. Juozapavičiaus) założono prawdopodobnie w 1487 r. Funkcjonował od końca XV w., ale kilkakrotnie padał ofiarą dewastacji. W 1831 r., wraz z budową fortyfikacji na przedmieściach Wilna, władze carskie zakazały pochówków, po czym zamknęły cmentarz. Na części jego obszaru wzniesiono założenie bastionowe. Na obrzeżach cmentarza aż do okresu międzywojennego zachowały się nagrobki z XVII–XVIII w., a wśród nich – macewy o wyjątkowym poziomie artystycznym i architektonicznym. Cmentarz zachował się w niemal nienaruszonym stanie aż do II wojny światowej. Został zrujnowany przez Niemców, ale ostateczna likwidacja nastąpiła dopiero za czasów sowieckich, na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Władze wybudowały wówczas stadion, zużywając na budulec część nagrobków. W 1971 r. na obszarze cmentarza wybudowano Wileński Pałac Sportu. W 2005 r. na pozostałych częściach terenu cmentarza żydowskiego postawiono budynki mieszkalne oraz biurowiec. Zostało to potępione przez żydowskie środowiska międzynarodowe, jak również skrytykowane przez opinię międzynarodową, zarzucającą ówczesnym władzom Litwy brak odpowiednich starań o uratowanie terenu. W sierpniu 2008 r. rząd Litwy zawarł porozumienie z organizacjami żydowskimi odnośnie granic cmentarza i zapewnił ochronę prawną nekropolii. W 2017 r. 12 członków Kongresu USA zwróciło się do prezydent Dalii Grybauskaitė. W liście kongresmeni wezwali rząd litewski, aby powstrzymał się od rekonstrukcji budynku.
Po akcji przy cmentarzu żydowskim na Pióromoncie jej uczestnicy udali się do hotelu Courtyard by Marriott Vilnius City Center, gdzie odbyła się dyskusja w sprawie rekonstrukcji Wileńskiego Pałacu Sportu.