Kapłani wydawcy: D. Dzikiewicz i J. Witkowski
Walenty Wojniłło, 22 lutego 2011, 12:49
Nowa książka o Józefie Obrembskim, a przede wszystkim dla Niego, zwiastuje nową serię wydawniczą "Wielcy ludzie Wileńszczyzny". Inicjatywa ta zrodziła się w środowisku polskich księży na Litwie i chce się wierzyć, że to nieostatnie przedsięwzięcie tego środowiska (o ogromnym wszak potencjale), skierowane do szerokiego grona mieszkańców Wileńszczyzny i osób interesujących się Litwą. Wiadomo jednak, jak to bywa z inicjatywami, pomysłów zwykle nie brakuje, trudniej z ich realizacją. Wysiłku wydawniczego podjęli się więc kapłani związani z Seminarium Duchownym św. Józefa w Wilnie, doktoranci teologii, ks. Daniel Dzikiewicz i ks. Jerzy Witkowski.
Praca nad wspólnym wydawnictwem w hołdzie Prałatowi Wileńszczyzny wykazała, jak wielki potencjał intelektualny, duchowy i organizacyjny tkwi w środowisku księży Polaków. Cieszy fakt, że trzech kapłanów Polaków przygotowuje się obecnie do obrony doktoratów, a dwóch z nich stało się animatorami skromnej działalności naukowo-edukacyjnej. Znamy już bohatera, a raczej bohaterkę, kolejnego tomu serii "Wielcy ludzie Wileńszczyzny".
W jakim stopniu nowa seria będzie kontynuowała wileńskie tradycje polskiej periodyki teologicznej? Na razie wiadomo, że w odróżnieniu od studiów z okresu międzywojennego ma ona charakter popularnonaukowy i jest skierowana do szerokiego grona czytelników.
Warto przypomnieć, że w okresie międzywojennym Wilno było jednym z najważniejszych ośrodków teologicznych II Rzeczypospolitej. Diecezjalne Seminarium Duchowne w Wilnie od 1925 r. było połączone z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu Stefana Batorego i prowadziło rozległą działalność naukową. Dorobek tamtego czasu stanowią liczne publikacje, w tym periodyki - ukazywał się "Kwartalnik Teologiczny Wileński", a w latach 30. "Studia Teologiczne", wspomniane właśnie "Studia theologica Universitatis Bathoreae Vilnensis", w skrócie "Studia theologica Vilnensis".
Niestety, wybuch II wojny światowej o mało nie przekreślił tego dorobku: Uniwersytet Stefana Batorego zamknięto już w październiku 1939 r., Seminarium Duchowne działało jeszcze do marca 1942 r., po czym reaktywowano je jesienią 1944 r., ale już w 1945 r. zamknęli je komuniści. Alumnów Litwinów wysłano do seminarium w Kownie, Polacy razem z metropolitą wileńskim abp Romualdem Jałbrzykowskim zmuszeni byli przenieść się do Białegostoku (największego miasta tej części archidiecezji wileńskiej, która pozostała w granicach Polski...) i tam odrodzić uczelnię. Tak oto istniejące do dziś Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku jest bezpośrednim spadkobiercą wileńskiego seminarium i pięknej, niezwykle bogatej tradycji.
Należy pamiętać, że Seminarium Duchowne w Wilnie było jedną z najstarszych tego typu uczelni w Europie Środkowo-Wschodniej. Założone w 1582 r. przez biskupa wileńskiego Jerzego Radziwiłła przez wieki było swoistym alter ego Akademii Wileńskiej i jednym z najważniejszych ośrodków myśli religijnej w Wielkim Księstwie Litewskim. Od 1797 r. do 1945 r. działało w murach klasztoru pokarmelickiego przy kościele św. Jerzego (patrona uczelni, do dziś widniejącego w herbie białostockiego seminarium).
Odrodzone w 1993 r. Seminarium Duchowne w Wilnie niewiele ma wspólnego z tradycją. Tworzone było na podstawie nowoczesnych wzorców zachodnioeuropejskich, a te ze zrozumiałych względów były bliższe zwierzchnikowi archidiecezji wileńskiej. Zresztą, metropolia też już nie ta - w 1991 r. Jan Paweł II ostatecznie podzielił ją na trzy diecezje: białostocką (Polska), grodzieńską (Białoruś) i wileńską (Litwa). Od 1998 r. uczelnia ta ma nawet nowego patrona - świętego Józefa. Od początku są tu obecni także Polacy - zarówno wśród alumnów, jak i w gronie profesorów.
Seria wydawnicza "Wielcy ludzie Wileńszczyzny" stanowi novum także w litewskiej kulturze. Co prawda, od niedawna funkcjonuje na Litwie dość dobrze rozwinięty rynek wydawnictw i pism religijnych, jednak podobnej serii o wymiarze lokalno-edukacyjnym jak dotąd nie było. Być może wynika to także ze specyfiki polskiej społeczności na Litwie, która pozostaje nierozerwalnie związana z Kościołem. Mimo że większość mieszkańców Litwy wciąż deklaruje wyznanie katolickie, realny wymiar tej religijności (duchowy, intelektualny, społeczny) często woła o nową ewangelizację.
Dostojny Jubilat jako pierwszy otrzymał ten dar od kapłanów Wileńszczyzny już na Święta Bożego Narodzenia. Ostatnio książkę tę otrzymał w prezencie także prezydent Bronisław Komorowski, który osobiście odznaczył Prałata z Mejszagoły Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP (patrz: "Wielki Polak Wileńszczyzny"). Więcej o książce "Kapłan według Słowa Bożego" oraz kolejnych tomach z serii "Wielcy ludzie Wileńszczyzny" - na stronie www.wlw.lt
Zdjęcia: Jan Wierbiel
Montaż: Paweł Dąbrowski
