Zgoda na eksponowanie Aktu Niepodległości

"Uzgodniliśmy, że będziemy mogli eksponować oryginał dokumentu na Litwie. Sądzę, że jest to bardzo dobra wiadomość" - w piątek, 31 marca powiedział minister spraw zagranicznych Litwy Linas Linkevičius po zorganizowanej w Brukseli rozmowie ze swoim niemieckim odpowiednikiem Sigmarem Gabrielem.

Jak twierdzi, obecnie toczą się rozmowy ws. tymczasowego eksponowania Aktu Niepodległości, daty na razie nie są jednak znane. L. Linkevičius zwrócił się również z prośbą o omówienie możliwości przekazania dokumentu Litwie i uzyskał obietnicę, że Niemcy rozważą prawne możliwości.

S. Gabriel przekazał w piątek L. Linkevičiusowi faksymile uchwały litewskiej Taryby z 16 lutego 1918 roku. Szef litewskiej dyplomacji podał również, że podczas rozmowy przedstawił też prośbę o umożliwienie litewskim naukowcom dostępu do dokumentów związanych z odzyskaniem przez Litwę niepodległości w celu zapoznania się z nimi i dogłębnego ich zbadania. S. Gabriel obiecał pośredniczyć.

Uchwałę litewskiej Taryby o odrodzeniu niepodległego państwa litewskiego - Akt Niepodległości Litwy - w Archiwum Politycznym Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec we środę, 29 marca odnalazł profesor Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie Liudas Mažylis. 

L. Mažylis wraca do kraju w piątek, 31 marca wieczorem. Na wileńskim lotnisku odbędzie się jego uroczyste powitanie.  

Tymczasem jak się wyjaśniło, przechowywany w berlińskim archiwum Akt 16 Lutego jest ogólnie odstępny od 1959 roku. Informację tę oficjalnie potwierdziła przedstawicielka Wydziału Public Relations Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec Maike Freytag-Pitrocha. 

Pracownicy Archiwum Dyplomatycznego niemieckiego MSZ we czwartek, 30 marca powstrzymywali się od publicznych komentarzy na temat odnalezienia Aktu. Dziwili się jednak, dlaczego dotychczas dokument ten nie zainteresował przedstawicieli Litwy, dlaczego nikt się nie zgłaszał o udostępnienie tych akt. W archiwum tym pracowali litewscy naukowcy Šarūnas Liekis i Zenonas Butkus, mieli wtedy jednak do wykonania inne zadania. Historycy niejednokrotnie mówili o tym, że Niemcy są jednym z najbardziej wiarygodnych kierunków, w którym należy prowadzić poszukiwania. Co prawda, sądzono wówczas, że w Niemczech można odnaleźć tekst pisany w języku niemieckim lub pisany na maszynie, a nie odręcznie napisany w języku litewskim. 

Obecnie wiadomo już, że dokumenty te są dostępne od ponad pół wieku. Przedstawicielka niemieckiego MSZ wyjaśniła również okoliczności, w jakich Akt Niepodległości Litwy trafił do archiwum dyplomatycznego. „Przechowywane w archiwum dyplomatycznym dokumenty ministerstwa spraw zagranicznych zostały przez sojuszników skonfiskowane po II wojnie światowej. Od momentu zwrócenia ich Republice Federalnej Niemiec w latach 1959-1960 są ogólnie dostępne. To właśnie z tymi dokumentami  został zwrócony również ten odkryty przez L. Mažylisa ” – twierdzi M. Freytag-Pitrocha. 

À propos, przedstawiciele niemieckiego MSZ nieco inaczej niż Litwini określają znaleziony dokument. Dla Litwy jest to niewątpliwy oryginał Aktu Niepodległości z oryginalnymi podpisami sygnatariuszy. Tymczasem niemieccy specjaliści, którzy go przechowywali, traktują go nieco inaczej. „Dokument ten sam w sobie jest listem Litewskiej Rady do rządów państw zagranicznych z prośbą o uznanie niepodległości Litwy. Był adresowany do rządu Niemiec, dlatego dokument przechowywany był w archiwum ministerstwa spraw zagranicznych wraz z innymi dokumentami, świadczącymi o stosunkach Niemiec i Litwy w 1918 roku” – wyjaśniła przedstawicielka niemieckiego MSZ. 

Niemieckie MSZ na razie nie skomentowało, jaki jest tryb wydawania dokumentów innym państwom. Dyrektor Litewskiego Centralnego Archiwum Państwowego Dalius Žižys twierdzi, że zgodnie z niemiecką Ustawą o archiwach nie są one przekazywane, dlatego też w tym przypadku mogą być pomocne porozumienia międzypaństwowe. 

Na podstawie: bns.lt, 15min.lt