Bywali w "Nerindze"... O Brodskim w 20 rocznicę śmierci
Magda Partyka, 28 stycznia 2016, 17:45
Ach, ten rok 1967! J. Brodski w Wilnie z litewskimi przyjaciółmi R. Katiliusem i T. Venclovą. Fot. z książki N. Jonušaitė „Neringos kavinė: sugrįžimas į legendą“
– Jaki jest w ogóle wasz zawód?
– Poeta. Poeta-tłumacz.
– Kto uznał was za poetę? Kto zaliczył was do rzędu poetów?
– Nikt. A kto zaliczył mnie do rzędu ludzi?
– Czy uczyliście się tego?
– Czego?
– Żeby być poetą. Czy nie próbowaliście chodzić na uniwersytet, gdzie dają wykształcenie... Gdzie uczą?
– Nie myślałem... Nie myślałem, że można to zrobić wykształceniem.
– A czymże?
– Myślę, że to... od Boga.
Cytowany dialog miał miejsce w Leningradzie w 1964 roku. Trwale zapisał się nie tylko w rosyjskich kronikach, lecz także w historii literatury światowej. Poetę-tłumacza skazano za "pasożytnictwo" na pięć lat robót przymusowych. Mija 20 lat od śmierci noblisty Josifa Brodskiego.
Urodzony w 1940 r. Josif Brodski dorastał w Rosji. Wykształcenia tam jednak nie zdobył. Do wiedzy dochodził samodzielnie. Znakomicie władał rosyjskim, polskim, angielskim. Światowy rozgłos zyskał jako poeta i eseista. Nie tworzył modnej w swoich czasach poezji awangardowej, pisał wiersze tradycyjne, klasyczne w formie. Pytał o kondycję człowieka w różnorodności i bogactwie świata, w którym przyszło mu żyć. Mówiono o nim, że jest kontynuatorem dzieła Achmatowej, Mandelsztama, Cwietajewej. W 1987 roku odebrał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.
Na mapie biografii poety zaznacza się Petersburg, gdzie się urodził, Archangielsk, miejsce zesłania, Nowy York, gdzie wyemigrował, pracował, zadomowił się, Wenecja, którą odwiedzał co roku w Boże Narodzenie, wreszcie Wilno, gdzie zachwycały go "anioły na dachach / nieprzeliczonych kościołów".
Brodski poznał miasto dzięki wieloletniemu przyjacielowi, litewskiemu poecie Tomasowi Venclovie. Twórcy spotkali się po raz pierwszy w 1966 roku w Wilnie. Brodski zafascynował się architekturą i historią stolicy Litwy. Wielokrotnie wracał, by długie godziny przepędzić, dyskutując z Venclovą w kultowej kawiarni ówczesnego Wilna - "Neringa". Otwarta w 1959 r., debiutanckie dzieło słynnych litewskich architektów braci Nasvytisów, uwielbiana przez bohemę intelektualno-artystyczną i... litewskie KGB, potem podniesiona do rangi restauracji, przy okazji 55-lecia "Neringa" doczekała się nawet swojej monografii autorstwa Neringi Jonušaitė „Neringos kavinė: sugrįžimas į legendą“ ("Kawiarnia Neringa: powrót do legendy").
Jesienią 2000 roku, gdy Wilno stało się miejscem wyjątkowego spotkania trojga literackich noblistów: Wisławy Szymborskiej, Czesława Miłosza i Güntera Grassa oraz ich litewskiego przyjaciela i poety Tomasa Venclovy, wspólnie odsłonili tablicę, upamiętniającą związki Brodskiego z Litwą na zabytkowej kamienicy przy ul. Ludwisarskiej. Odszedł jako pierwszy z nich cztery lata wcześniej, 28 stycznia 1996 r. w swoim mieszkaniu na Brooklynie.
Noblista poświęcił Litwie, a zadedykował Venclovie dwa cykle poetyckie: Litweski nokturn i Divertimento litewskie. Tematem pierwszego są doniosłe wydarzenia historyczne, jak wkroczenie wojsk Napoleona na Litwę czy wejście wojsk sowieckich. Drugi to poetycka impresja przechodnia, miłośnika sztuki, uważnego obserwatora litewskości.
Jesienią 2000 roku, gdy Wilno stało się miejscem wyjątkowego spotkania trojga literackich noblistów: Wisławy Szymborskiej, Czesława Miłosza i Güntera Grassa oraz ich litewskiego przyjaciela i poety Tomasa Venclovy, wspólnie odsłonili tablicę, upamiętniającą związki Brodskiego z Litwą na zabytkowej kamienicy przy ul. Ludwisarskiej. Odszedł jako pierwszy z nich cztery lata wcześniej, 28 stycznia 1996 r. w swoim mieszkaniu na Brooklynie.
Noblista poświęcił Litwie, a zadedykował Venclovie dwa cykle poetyckie: Litweski nokturn i Divertimento litewskie. Tematem pierwszego są doniosłe wydarzenia historyczne, jak wkroczenie wojsk Napoleona na Litwę czy wejście wojsk sowieckich. Drugi to poetycka impresja przechodnia, miłośnika sztuki, uważnego obserwatora litewskości.
W ostatnich latach polskojęzyczne edycje utworów Josifa Brodskiego przygotowały warszawskie "Zeszyty Literackie" i krakowski "Znak".
Na podstawie: inf. wł.
Na podstawie: inf. wł.
