Własne

Dzisiejsza opowieść dotyczy specyficznego tematu, który przybliżyć ma okoliczności zawarcia wspaniałej męskiej przyjaźni, której początek miał miejsce w Wilnie. Była to przyjaźń zaprawiona mocno: pasją, adrenaliną, rywalizacją i świadomością ryzyka... to opowieść o dwóch „wspaniałych mężczyznach na swoich latających maszynach”.

Święto Zmartwychwstania zajęło poczesne miejsce w wierzeniach i wyobrażeniach ludu. Woda, słońce i skarby natury ukryte w ziemi skaczą z radości. Wielkanoc to uroczystość nad uroczystościami (solennitas solennitatum) – tak święta Wielkiejnocy nazwał niegdyś papież Grzegorz. Obrzędowość Wielkiego Tygodnia jest niezwykle bogata. W przeszłości na Wileńszczyźnie, tak jak i wszędzie indziej, złożona była ze zwyczajów i praktyk niemających nic wspólnego z chrześcijaństwem. Wielkanoc to również święto wiosny, która od Zapustów zwycięża zimę. Była także świętem dusz, którym dawano możność przebywania wśród żywych.

Jakiż byłby lepszy moment na wypuszczenie echa ze StuDni, niż Prima Aprilis! Gdy człek znużony czujnością przed mniej lub bardziej udanym „nabieraniem” chce po prostu się uśmiechnąć lub roześmiać szczerze, jak na Kabaretonie właśnie. A StuDnia tego roku dała kopa na „dawną piątkę” (czyli obecną „dziesiątkę”). Była mocna, śmieszna, trafna, a przede wszystkim - bardzo wyrównana, na poziomie pod każdym względem. Chciałoby się rzec: wyjątkowo dojrzała, jak na Pięciolatka i główna w tym zasługa samej młodzieży – ambitnej, twórczej, dowcipnej, a także nauczycieli, reżyserów i autorów scenariuszy, którzy co roku podejmują rzucane przez nas wyzwanie. Dziękujemy Wam za to! Trafiały się oczywiście słabsze momenty, lecz nawet komisja była tu jednomyślna: na V Kabaretonie StuDnia nie było ewidentnie słabych występów, a o zwycięstwie decydowały 1–2 punkty! Tak chcemy się śmiać i bawić również na kolejnych kabaretonach, pięć lat wspólnej pracy jak widać daje wyniki, a więc... przeżyjmy to jeszcze raz!

Dwa lata temu przedstawiliśmy tu pierwszą edycję projektu „Harcerska Miłość” (http://www.wilnoteka.lt/artykul/harcerska-milosc), który spotkał się z ogromnym zainteresowaniem i dziesiątkami próśb o jego kontynuację. Harcerska Miłość II to ciąg dalszy historii, w której główną bohaterką jest miłość. Jej narodzinom towarzyszyły szare mundury, dym ogniska i szum wiatru. Trzy wyjątkowe pary, trzy wyjątkowe historie, a w ich tle szara lilijka, harcerski krzyż i ideały.

Wilno, podobnie jak wiele miast w Polsce, przez jedną dobę modliło się o cud i wierzyło w cud. Ale cud się nie zdarzył. Straciliśmy, także my – Polacy na Litwie - przyjaciela i oddanego wilniuka. Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz wielokrotnie powtarzał, że jest stuprocentowym gdańszczaninem, ale głęboko w duszy, po części, również – wilnianinem.

Rozporządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z października 1930 roku rozpoczęto honorować osoby, które zasłużyły się czynnie dla niepodległości Polski. Ustanowione wówczas odznaczenia państwowe: Krzyż Niepodległości i Medal Niepodległości do 1938 roku otrzymało blisko 87 tysięcy cywilów. Wśród nich było wielu wilnian, którzy w różny sposób zasłużyli się w walce o niepodległość. Były to czyny z okresu przed wielką wojną, podczas jej trwania oraz w latach 1918-1921. Sytuacje, w których przyszło im dokonywać ważnych dla niepodległości czynów, były przeróżne. Dzisiaj opowiem o dwóch kolejnych postaciach tamtych czasów.

Sztab Samoobrony Wileńskiej, który utworzono w kompleksie pałacowym Honestich na Zarzeczu był symbolem zrywu niepodległościowego. Przez kilka dni zgłaszali się tam ochotnicy, którzy zareagowali na możliwość przyłączenia się do zbrojnych oddziałów. Cele były jasne, dokończyć rozbrojenia Niemców i dopilnować, aby opuścili Wilno, przejąć wszystkie najważniejsze obiekty i być gotowym do walki z nowym agresorem, którego nawała zbliżała się od wschodu. W jeden z mroźnych, grudniowych dni do sztabu zgłosił się Antoni Wiwulski. Dowództwo nie chciało go przyjąć, ale artysta upierał się i został zaprzysiężony do Samoobrony, która wraz z przyjazdem generała Władysława Wejtki, została formalnie włączona do Wojska Polskiego. Poczucie obowiązku wobec ojczyzny przypłacił życiem, chociaż nie w walce. Na płycie nagrobnej w kościele pw. Najświętszego Serca Jezusa, który budował na styku dzielnic Nowe Miasto i Pohulanka, wojskowość umieściła później odznakę honorową „Obrońcy Wilna”.

Niespełna tydzień temu Polska obchodziła 100. rocznicę odzyskania niepodległości, którą świętowano także poza granicami kraju. W Wilnie odbył się szereg uroczystości, które dla wielu osób pozostaną w pamięci na długo. Przypominamy najważniejsze z nich.

Poczucie dumy, jedności i siły narodu w ostatnich latach przed wybuchem II wojny było bardzo potrzebne. Obchody Święta Niepodległości właśnie w dniu 11 listopada Sejm II RP ustanowił dopiero 23 kwietnia 1937 r. Jesienią tegoż roku 19. rocznicę odzyskania niepodległości po raz pierwszy obchodzono jako święto państwowe, był to dzień wolny od pracy. Ta rocznica musiała być, rzecz jasna, "po wsze czasy związana z Wielkim Imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza w walkach o Wolność Ojczyzny". Marszałek już wtedy nie żył, wobec czego głównym patronem święta był Edward Śmigły-Rydz. Niestety, tylko dwukrotnie dane było wilnianom obchodzić Dzień Niepodległości w wolnej Polsce - na trzeci rok już nie państwowe, ale chyba najbardziej dramatyczne i przejmujące uroczystości Wilno zorganizowało 11 XI 1939 roku już pod administracją litewską...