Łotwa: w Jēkabpils odsłonięto pomnik Ity Kozakiewicz
Jak podkreśliła w rozmowie z mediami, „Ita Kozakiewicz to bohaterka przyjaźni polsko-łotewskiej, kobieta niezwykle dzielna, która potrafiła rozmawiać z ludźmi i zjednywać ich sobie”.
Małgorzata Gosiewska zauważyła też, że I. Kozakiewicz odtworzyła i rozwinęła działalność Polaków na Łotwie: „Kierowała nimi tak, by z jednej strony czuli się Polakami, a z drugiej – obywatelami Łotwy i pracowali lojalnie wobec państwa łotewskiego”.
„Poszła drogą niezależności Łotwy” – kontynuowała wicemarszałek. „Myślę, że gdyby żyła teraz, walczyłaby słowem, działaniami o wolną Ukrainę” – zaznaczyła M. Gosiewska.
„Była kobietą odważną i zdecydowaną, potrafiła przeciwstawiać się Rosji. Potrzeba teraz takich polityków” – oznajmiła wicemarszałek po odsłonięciu pomnika, sfinansowanego ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Na zdjęciu (przy mikrofonie): Małgorzata Gosiewska podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Ity Kozakiewicz, fot. facebook.com/m.gosiewska
Ambasador RP na Łotwie Monika Michaliszyn oceniła, że I. Kozakiewicz to „nietuzinkowa i niezwykle ważna postać”. Dzięki jej działalności doszło do bliskiego zjednoczenia się Polaków na Łotwie i do tego, że Polacy „bardzo jasno opowiedzieli się po stronie odzyskiwania przez Łotwę niepodległości i niezależności od Związku Radzieckiego”.
„W momencie, w którym teraz żyjemy, w warunkach toczącej się za naszymi granicami wojny wywołanej przez imperialistyczną Rosję, jest niezwykle ważne, by przypominać o takich postaciach” – dodała.
Jak wskazała ambasador, I. Kozakiewicz „przeciwstawiała się Rosji i jasno formułowała tezy o tym, że każdy naród powinien być wolny, niezależny i wolny od pokus totalitarnych innych narodów”.
Jak dodała, jest to postać nieodkryta w Polsce, zaś bardzo znana na Łotwie. Wyraziła nadzieję, że odsłonięcie pomnika będzie zachętą do zapoznania się z biografią Kozakiewicz.
Ambasada RP w Rydze, przybliżając postać Ity Marii Kozakiewicz, podaje, że pod koniec lat 80. została ona prezesem Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Polaków na Łotwie. W 1988 r. natomiast związała się z Łotewskim Frontem Ludowym, działającym na rzecz odrodzenia narodowego, autonomii, a następnie niepodległości Łotwy. Swoją karierę polityczną zaczynała w wyborach do Rady Najwyższej Związku Radzieckiego w 1989 r. z okręgu Jēkabpils. W wyborach 1990 r. wybrano ją w skład Rady Najwyższej Republiki Łotewskiej jako reprezentantkę okręgu wyborczego w Jēkabpils. Zasiadała w Prezydium Rady Najwyższej Republiki Łotewskiej i była przewodniczącą komisji do spraw praw człowieka, w ramach której angażowała się w sprawy istotne dla przedstawicieli mniejszości narodowych.
I. Kozakiewicz prowadziła aktywną działalność w Związku Polaków na Łotwie, którego była założycielką i pierwszą prezes.
Dzięki jej działaniom Polacy jako pierwsza grupa mniejszościowa opowiedzieli się za niepodległością Łotwy i zaangażowali w walkę o wolność. W 1990 r. Kozakiewicz wzięła udział w ważnym dla Łotwy głosowaniu, w którym opowiedziała się za niepodległością kraju od ZSRR. Przyznano jej nagrodę „Kobieta Łotwa” jako pierwszej i jedynej kobiecie w dziejach niepodległego państwa łotewskiego, informuje ambasada.
I. Kozakiewicz zginęła tragicznie 28 października 1990 roku we Włoszech w falach Morza Tyreńskiego w czasie kąpieli. Wracała z konferencji pod hasłem „Kraj – Emigracja”, na której po raz pierwszy Polacy ze Związku Sowieckiego spotkali się z rodakami z różnych zakątków świata. Została pochowana na cmentarzu św. Michała w Rydze.
Pamięć o I. Kozakiewicz jest wciąż żywa w łotewskim społeczeństwie. Jej imieniem nazwane zostało Łotewskie Stowarzyszenie Towarzystw Mniejszości Narodowych. Jest też patronką polskiej szkoły w Rydze, nad której odrodzeniem aktywnie pracowała w latach 1989-1990.
Na podstawie: PAP, IAR
