Pamięci prof. Elżbiety Feliksiak

Zmarła - komparatystka i tłumaczka, emerytowany prof. zw. w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku, w latach 1991-2010 kierownik Zakładu Teorii i Antropologii Literatury, dyrektor Instytutu Filologii Polskiej, prezes Białostockiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, wydawca i redaktor odpowiedzialny BIBLIOTEKI PAMIĘCI I MYŚLI, inicjatorka pionierskich badań pamięci Kresów Północno-Wschodnich RP.

Absolwentka polonistyki (1963) i germanistyki (1966) na Uniwersytecie Warszawskim, stypendystka Uniwersytetu w Halle (Saale) w Niemieckiej Republice Demokratycznej. W roku 1978 pod opieką prof. Stefanii Skwarczyńskiej uzyskała stopień doktora, w 1989 r. - uzyskała stopień doktora habilitowanego, a w 1991 r., awansowała na stanowisko profesora nadzwyczajnego a po kilku latach - uzyskała stanowisko profesora zwyczajnego.

W latach 1975-2010 związana z Instytutem Filologii Polskiej Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, później Uniwersytetem w Białymstoku), gdzie zwieńczyła jubileuszem 50-lecia pracy badawczej życie zawodowe. Należała do wielu Towarzystw naukowych, m.in.: do Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (w oddziale Białostockim tego Towarzystwa pełniła funkcję jego wieloletniego prezesa, wówczas podjęła intensywną współpracę z regionalnym środowiskiem nauczycielskim, zwłaszcza z I Liceum Ogólnokształcącym im. A. Mickiewicza), należała do Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Towarzystwa Przyjaciół Grodna i Wilna, Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Towarzystwa Fryderyka Chopina, była również członkiem rzeczywistym Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich.

Jej spuścizna naukowa to ponad 200 pozycji; poza książką habilitacyjną, ogłosiła: Marię Malczewskiego. Duch dawnej Polski w stepowym teatrze świata (1997), Poezję i myśl. Studia o Norwidzie (2001), Antropologię literatury – interpretacje i studia (2014). W serii Biblioteka Pamięci i Myśli, wydawanej przez Towarzystwo Literackie im. A. Mickiewicza - opracowała m.in. pracę Konrada Górskiego, Divie et impera (1995), w serii „Poetyka i Horyzonty Tradycji” UwB wydała Teorię listu Stefanii Skwarczyńskiej (2006), w serii „Komparatystyka” UwB, przy współpracy z Bożeną Chodźko i Markiem Olesiewiczem ogłosiła tom poświęcony sylwetce i pracy naukowej Marii Renaty Mayenowej Obecność. Maria Renata Mayenowa; poza tymi seriami przełożyła: Heinricha Friedricha, Strukturę nowoczesnej liryki (1978) oraz Eriki Pedretti, Świętego Sebastiana (1988).

Dała się poznać jako sprawna inspiratorka i organizatorka działań kulturalnych, popularnonaukowych oraz stricte naukowych. Największym osiągnięciem prof. Elżbiety Feliksiak był cyklu konferencji WILNO I WILEŃSZCZYZNA JAKO KRAJOBRAZ I ŚRODOWISKO WIELU KULTUR, z których pierwsza zorganizowana w 1989 r. na kształt kongresu była ze wszech miar owocna i nader symboliczna, współgrająca z duchem nowych czasów, z kluczowym dla badań naukowych zniesieniem cenzury i wszelkich ograniczeń dla humanistyki szczególnie zabójczych i przez lata ją wyjaławiających. Bez politycznej przemiany w kraju niemożliwa byłaby zakrojona na tak wielką skalę otwarta dyskusja na temat świadectw życia na polskich Kresach RP i o wadze pamięci w polskiej literaturze krajowej oraz emigracyjnej. Była to więc pionierska praca zespołu, która dzisiaj ma swoich wytrwałych kontynuatorów zarówno w samym Białymstoku, jak i w Polsce.

Kolejne konferencje z cyklu WILNO i… to lata: 1994, 1998, 2000. A w ramach Białostockiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza powstawały wówczas serie BIBLIOTEKA PAMIĘCI I MYŚLI (31 tomów od 1991) i KOMPARATYSTYKA - 4 tomy od roku 2000, ostatnia z 2010 - to Demonologia. Pogranicza kultur w Polsce północno-wschodniej. Druga seria: POETYKA I HORYZONTY TRADYCJI (3 tomy). Kolejne konferencje skupione tym razem wokół postaci i twórczości to: MARIA RENATA MAYENOWA absolwentka USB w Wilnie). Dzięki inicjatywie Elżbiety Feliksiak, prof. Mayenowa została upamiętniona w Białymstoku, a jedna z sal wykładowych Uniwersytetu nosi jej imię. Konferencja COLLOQUIA HERBERTIANA uświetniona zostala obecnością żony Zbigniewa Herberta i jego tłumaczy.
Wypuściła w świat stu magistrów, wypromowała ośmiu doktorów.

Jej pracę nagrodzono odznaczeniami, mimo że jak napisała w jednym z arkuszy oceny okresowej w latach 80. w rubryce „odznaczenia/jakie, kiedy/” - „nie posiadam i nie marzę”. Ale z czasem otrzymała Krzyż Komandorski orderu „Polonia Restituta” (III klasa) przyznany dekretem Prezydenta RP na Uchodźstwie (styczeń 1990), Srebrną odznaką „Zasłużony Białostocczyźnie” (1989), Uchwałą Rady Senatu otrzymała tytuł „Zasłużony dla Uniwersytetu” (2008), a 30 marca 2011 - Medal Uniwersytetu w Białymstoku.

W 2012 roku została laureatką Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego za wybitne i rozległe badania nad kulturą polską na dawnych Kresach Wschodnich RP i za kultywowanie chrześcijańskiego etosu w badaniach nad literaturą XIX i XX wieku.

Ostatnia już, a przy tym symboliczna suma działań badawczych Elżbiety Feliksiak to Antropologia literatury - interpretacje i studia wydana została w Krakowie w 2014 roku.


---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Redakcja Wilnoteki nie ponosi odpowiedzialności za treści artykułów nadesłanych.