Tomas Venclova laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2023

Tomas Venclova / Fot. BNS

"Tomas Venclova poświęcił swoje życie literaturze i walce z autorytaryzmem. Jest największym żyjącym poetą litewskim, czołowym pisarzem wschodnioeuropejskim, jednym z ostatnich ogniw łańcucha łączącego Herberta, Miłosza i Brodskiego. Venclova, jak to ujęła Ellen Hinsey, „jest jednym z ostatnich poetów pokolenia wielkiej tradycji europejskiej" – powiedział cytowany w informacji Edward Hirsch, przewodniczący tegorocznego jury.

Katarzyna Herbert, żona Zbigniewa Herberta i założycielka fundacji jego imienia podkreśliła, że cieszy się, iż tegoroczna nagroda zostanie wręczona "świetnemu poecie, którego twórczość Herbert znał i cenił". Laureat, jak podano w informacji, dziękując jury za wybór mówił, że to dla niego "wielkie zaskoczenie a przede wszystkim zaszczyt, otrzymać nagrodę tak znakomitego patrona".

Tomas Venclova urodził się w 1937 r. na Litwie. Pierwszy tom wierszy opublikował w drugim obiegu wydawniczym w 1958 r. Był blisko związany z kręgiem żyjących w ZSRR pisarzy-dysydentów m.in. z Anną Achmatową, Borysem Pasternakiem i Josifem Brodskim. W 1977 r. jako dysydent i współzałożyciel Litewskiej Grupy Helsińskiej wybrał życie na emigracji. Wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przez wiele lat wykładał literaturę słowiańską na Uniwersytecie Yale.

Jest laureatem wielu nagród literackich i tytułów doktora honoris causa. Jego poezję wprowadził do języka polskiego Czesław Miłosz publikując w 1973 r. na łamach paryskiej "Kultury" przekład wiersza "Rozmowa w zimie". Utwory Venclovy tłumaczyli następnie m.in. Stanisław Barańczak, Beata Kalęba, Alina Kuzborska i Adam Pomorski. Po polsku ukazały się liczne zbiory wierszy, a także esejów i tom korespondencji z Czesławem Miłoszem. Jego wiersze były ponadto tłumaczone m.in. na angielski, chiński, niemiecki, włoski, szwedzki i ukraiński.

Venclova zaprzyjaźniony jest z wieloma polskimi pisarzami, w 1983 r. dołączył do zespołu redakcyjnego wydawanych na emigracji w Paryżu "Zeszytów Literackich", gdzie przez ponad trzy dekady publikował swoje wiersze i eseje. Tłumaczył na litewski polskich poetów m.in. Zbigniewa Herberta, Cypriana Kamila Norwida, Czesława Miłosza i Wisławę Szymborską, ogłosił także monografię twórczości Aleksandra Wata.

"Tomasa Venclovę wiele łączy ze Zbigniewem Herbertem. Nie tylko tłumaczył i komentował jego wiersze, które poznał zaraz na początku swojej kariery pisarskiej, ale podobnie jak Herbert w swojej poezji często nawiązuje do historii klasycznej, historia i poezja są dla niego nierozdzielne. W swojej twórczości przeciwstawia się okrucieństwu i niesprawiedliwości, nie stroni od tematów trudnych, nie narzuca odpowiedzi, zachęca do odwagi myślenia" - podkreślono w przesłanej we wtorek informacji prasowej.

Uroczystość wręczenia Nagrody laureatowi odbędzie się 13 września br. w Teatrze Polskim w Warszawie. Bezpośrednią transmisję z niej będzie można obejrzeć w mediach społecznościowych Fundacji im. Zbigniewa Herberta w języku polskim i angielskim.

Partnerem strategicznym Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2023 jest Fundacja PZU. Została ona dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.