W Kazachstanie we wsi założonej przez polskich zesłańców jest pomnik wdzięczności narodowi kazachskiemu
Sowieckie władze zsyłały na tereny obecnego Kazachstanu Polaków zamieszkujących tereny dzisiejszej Ukrainy. Jedynym kryterium była przynależność etniczna. Zesłańców wysadzano w stepie i pozostawiano samych sobie.
„Żeby zbudować dom musieli wyrabiać glinę i mieszać ją ze słomą w specjalnych jamach. Z tego robiono pustaki. Niedaleko, we wsi Andriejewka, też założonej przez Polaków są pozostałości po jamach, w których to wyrabiano. Miały one średnicę około pięciu metrów, do dziś dołów takich jest około 50” – powiedział PAP ksiądz Leszek Smakosz ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego a Paulo, od trzech lat proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Szortandach. Dodaje, że nie wszyscy przeżyli, ponieważ zimy są tu srogie, a domów nie było czym ogrzewać.
Niektórzy zesłańcy znajdowali schronienie w domach miejscowej ludności, jednak miejsc nie starczało dla wszystkich. Pamięć o gościnności Kazachów, którzy nie pozwolili Polakom umrzeć w stepie jest do dziś żywa. W ubiegłym roku w Pietrowce powstał pomnik z inskrypcją wyrytą w trzech językach „Polacy wdzięczni Kazachom” oraz cytatem z Ewangelii św. Mateusza: „Bo byłem głodny, a daliście mi jeść; byłem spragniony, a daliście mi pić; byłem przybyszem, a przyjęliście mnie” – również w trzech wersjach językowych: polskiej, kazachskiej i rosyjskiej.
„Ufundował go pan Bogdan Skiba z Polski, który, co ciekawe, nie jest potomkiem zesłańców. Jest to działacz polonijny, który wspiera wiele takich inicjatyw” – mówi ks. Smakosz. 11 maja w ramach inicjatywy „Majówka Polonijna” pod pomnikiem kwiaty złożyli przedstawiciele organizacji polonijnych oraz korpusu dyplomatycznego z ambasady RP w Astanie; w uroczystości wziął też udział akim (odpowiednik wójta gminy) Pietrowki. Na placu przyległym do kościoła filialnego pw. św. Wincentego a Paulo uczestnicy majówki zasadzili 60 sosen, które w zamierzeniu mają stać się miniparkiem, który zazieleni i będzie ocieniać teren.
Ks. Smakosz powiedział, że kontakty z miejscowymi władzami układają się pomyślnie. Nie ma też tarć pomiędzy przedstawicielami poszczególnych wyznań. „Państwo kazachskie troszczy się o to, by był spokój, organizuje okrągłe stoły, na które przychodzą przedstawiciele różnych wyznań" - mówi duchowny. „Tylko we wsi Pietrowka jest kilkaset osób będących w prostej linii potomkami zesłańców. W całym rejonie (powiecie) szortandyńskim jest ich około dwóch tysięcy” – dodaje ks. Smakosz. Zastrzega jednak, że liczba ta się zmienia, ponieważ wiele osób wyjeżdża do Polski, choćby w ramach repatriacji.
„Parafia w Szortandach powstała oficjalnie w 1993 roku, jednak pierwszy ksiądz przyjechał tu w 1989 roku. Natomiast ludzie gromadzili się na nabożeństwach już od początku zesłania, a w miejscu, gdzie teraz jest kościół w Szortandach od roku 1975. Wówczas władze radzieckie poluzowały trochę ucisk i oficjalnie zarejestrowały wspólnotę. Tutejszy kościół w Pietrowce jest jej filialnym kościołem” – mówi ks. Smakosz i dodaje, że msze odprawiane są obecnie jedynie w języku rosyjskim, a w niedzielnych nabożeństwach bierze udział około 100 osób. Oprócz niego jest w Pietrowce także ksiądz Paweł, który przyjechał tu 13 lat temu.
„Wiele na rzecz pielęgnowania polskości i wiary zrobił błogosławiony ksiądz Władysław Bukowiński, zesłaniec, zwany Apostołem Kazachstanu, który zmarł w 1974 roku w Karagandzie. On już w latach 60. starał się, choć bezskutecznie, o zezwolenie na budowę kościoła w Kazachstanie” – powiedział ks. Smakosz.
Wieś Pietrowka, w której znajduje się pomnik wdzięczności Kazachom ratującym Polaków, znajduje się około 90 km na północny wschód od Astany. W pobliżu są inne miejscowości, których nazwy wskazują, że założyli je Polacy, np. Łukaszowka. Zsyłano tu jednak nie tylko Polaków – kilka kilometrów od Pietrowki jest wieś Nowokawkazskoje, założona przez zesłańców z Kaukazu.
Na podstawie: PAP
