232. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja
Dokument zmienił ustrój państwa na monarchię konstytucyjną. Ograniczył znacząco demokrację szlachecką, odbierając prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie nieposiadającej ziemi. Regulował zasady funkcjonowania władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wprowadzał trójpodział władzy na: ustawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (król) i sądowniczą. Ustanowił tron dziedziczny, likwidując wolną elekcję. Zniósł zasadę liberum veto, ustanawiając głosowanie większościowe. Dokument sprzed 232 lat utrzymał poddaństwo chłopów wobec szlachty, jednak zostali oni wzięci pod ochronę państwa. Przyjęcie włościan „pod opiekę prawa i rządu krajowego” gwarantowały umowy zawarte przez nich z właścicielami ziemi.
Próby przeprowadzenia reform zawartych w Konstytucji zostały zniweczone już w połowie 1792 roku przez konfederację targowicką, zawiązaną przez niechętnych zmianom magnatów w porozumieniu z carycą Rosji Katarzyną II, oraz wkroczenie wojsk rosyjskich do Rzeczypospolitej. Po utracie niepodległości w 1795 roku, przez 123 lata zaborów, konstytucja była dokumentem przypominającym o tradycjach niepodległościowych naszego państwa. Później odwoływali się do niej także twórcy konstytucji polskich w XX wieku.
W 1791 roku dzień 3 maja został uznany za święto Konstytucji 3 maja. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 rocznicę Konstytucji 3 maja zatwierdzono jako święto narodowe uchwałą Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919 roku. Po II wojnie światowej władze komunistyczne Polski zastąpiły święto obchodzonym dwa dni wcześniej świętem 1 Maja, a w 1951 roku – zdelegalizowały. Po zmianie ustroju, od kwietnia 1990 roku, święto Konstytucji 3 maja jest świętem narodowym, obchodzonym pod nazwą Święto Narodowe Trzeciego Maja. W Polsce jest to dzień wolny od pracy.
Na Litwie dzień Konstytucji 3 maja jest zaliczany do „dni upamiętnianych”, ale nie jest on wolny od pracy. Nie ma tu na razie tradycji obchodów tego święta. Od kilku lat okolicznościowe uroczystości są organizowane wspólnie ze stroną polską.
Na podstawie: PAP, IAR, inf. wł.
