BADANIE FoRoSzpol: Czy szkoły polskie na Litwie są gorsze od litewskich?
Edyta Maksymowicz, 6 grudnia 2011, 19:42
Polscy uczniowe na egzaminie, fot. wilnoteka.lt
Litewskie władze oświatowe i środki masowego przekazu szeroko nagłaśniają tezy o rzekomo niskim poziomie wiedzy absolwentów szkół polskich, niewystarczającym poziomie znajomości języka litewskiego, trudniejszym starcie i problemach integracji w społeczeństwie litewskim. Celem badania „Czy szkoły polskie na Litwie są gorsze od litewskich?” było skonfrontowanie w Wilnie powyższych tez z rankingiem szkół Litwy, publikowanym przez niezależne czasopismo „Veidas”, opublikowanymi danymi Państwowego Centrum Egzaminacyjnego, wynikami badań Uniwersytetu Michała Romera oraz Instytutu Pracy i Badań Socjalnych. Inicjatorem badania jest ruch społeczny Forum Rodziców Szkół Polskich na Litwie. Prowadził je dr Mirosław Szejbak wraz z zespołem badawczym.
Wyniki sąsiadujących szkół polskich i litewskich zanalizowano za pomocą metod statystyki opisowej. Zbadano tendencję centralną dwóch zbiorów: rankingów szkół polskich i sąsiadujących z nimi szkół litewskich. Średnia rankingów pięciu lat szkół polskich wyniosła 337,4, litewskich zaś 347,4. Mniejsza wartość oznacza lepszy ranking, czyli średnia wyników szkół polskich jest lepsza od szkół litewskich. Analiza sąsiadujących szkół wykazała, że w 57% przypadków w ciągu minionych 5 lat szkoła polska zajmuje lepsze miejsce od szkoły litewskiej. Tak więc teza o lepszej jakości przekazywanej wiedzy szkoły z państwowym językiem nauczania jest mitem, a nowa Ustawa o oświacie ma na celu zamknięcie szkoły dającej lepsze wykształcenie niż szkoła sąsiednia z państwowym językiem nauczania.
Rankingi szkół polskich miasta Wilna odzwierciedlają pozytywne tendencje rozwoju. Jeżeli w latach 2007-2009 najlepsze pozycje były w drugiej setce, to w roku 2010 już dwie szkoły należały do pierwszej setki, a w roku 2011 wszystkie polskojęzyczne szkoły Wilna plasują się w pierwszej setce. To znaczy są wśród 20% najlepszych szkół Litwy.
Badanie programów języka litewskiego porównuje treść programu języka państwowego klas 5-10 z wymaganiami treści programu poziomu średniego. Treść ujednoliconego programu języka ojczystego zawiera 156 obowiązkowych utworów literackich, z nich w programie języka państwowego szkoły podstawowej zrealizowano 15 pozycji, czyli 17% wymaganych utworów. Część omawianych utworów nie wchodzi do programu języka ojczystego. Program języka ojczystego zawiera również 91 pozycji utworów kontekstowych, z czego w klasach 5-10 uczniowie zanalizowali 14, czyli 15% programu. Ogółem w ciągu 2 lat uczeń musi zanalizować i zinterpretować 141 utworów obowiązkowych i 77 utworów kontekstowych. Taka liczba utworów jest nieproporcjonalna do możliwości fizycznych i percepcji uczniów 11 klasy szkoły polskiej.
Porównanie wyników egzaminu z języka litewskiego jako ojczystego (dla maturzystów szkół litewskich) i języka państwowego (dla maturzystów szkół nielitewskich) obala tezę o rzekomo gorszych wynikach absolwentów szkół nielitewskich. Średni procent uczniów, którzy pomyślnie złożyli egzamin z języka państwowego wynosi 89,2%, a języka ojczystego - 87,06%. Zatem wynik szkół mniejszości narodowych jest lepszy o 2 punkty procentowe. Lepsze wyniki są osiągane pomimo wyższej poprzeczki dla absolwentów szkół nielitewskich. Średnia wymagana minimalna ilość punktów dla absolwentów szkół nielitewskich w latach 2004-2011 była o 16% wyższa niż dla absolwentów szkół litewskich. Ten fakt zaprzecza stwierdzeniom o rzekomo łatwiejszym egzaminie dla uczniów szkól mneijszosci narodowych. Absolwenci szkół nielitewskich pozyskują średnio o 9% punktów więcej aniżeli uczniowie szkół litewskich, co świadczy o wyższej jakości posiadanej wiedzy.
Wstęp
Opiniotwórczy tygodnik „Veidas” od 2007 roku przeprowadza ranking gimnazjów i szkół średnich Litwy. Kryteria rankingów każdego roku są modyfikowane. W latach 2007-2010 wyniki szkół oceniano według następujących kryteriów:
- Jaka część uczniów z ogólnej liczby absolwentów wstąpiła na litewskie i zagraniczne uczelnie wyższe?
- Wśród wstępujących na wyższe uczelnie Litwy brano pod uwagę, ilu uczniów dostało się na uczelnię według pierwszego swojego wyboru. Aplikując na studia wyższe, absolwent zapełnia formularz, w którym podaje nazwę kierunku studiów i uczelnię, na którą chciałby się dostać według wybranej kolejności. Ranking uwzględnia, czy uczeń dostał się na kierunek, który w formularzu był podany jako pierwszy.
Mit pierwszy:
Absolwenci szkół polskich mają gorszy start niż ich rówieśnicy ze szkół z państwowym językiem wykładowym
Dane z lat 2007-2010 pokazują procent uczniów, którzy dostali się na wyższe uczelnie. Nie wszyscy uczniowie mają taki cel, ale zakładamy (jak i organizatorzy rankingu), że większy procent dostających się na studia oznacza lepszy start. Dane z roku 2011 obejmują również wyniki egzaminów maturalnych. W tym wypadku lepsze wyniki również oznaczają lepszy start.
Dla sprawdzenia podanej tezy porównano wyniki sąsiadujących ze sobą szkół: polskiej i litewskiej. Kiedy lansowana jest teza o wyższości szkoły litewskiej nad polską, dla litewskich Polaków pada propozycja wyboru właśnie okolicznej szkoły litewskiej. Dlatego porównanie wyników sąsiadujących ze sobą szkół jest aktualne dla rodziców dzieci z danych miejscowości. Takie porównanie pozwoli wykazać, czy rzeczywiście po ukończeniu sąsiedniej szkoły litewskiej polskie dziecko będzie miało lepszy start.
Badanie sąsiadujących szkół polskich i litewskich
Na podstawie wykazu placówek oświatowych systemu AIKOS zostały zidentyfikowane sąsiadujące szkoły litewska i polska, znajdujące się w tej samej miejscowości (Tabela 1).
Tabela 1. Lista miejscowości, w których sąsiadują ze sobą szkoła polska i litewska, zwarcie zamieszkanych przez mniejszości narodowe
Miejscowość
|
Skład narodowościowy (2001 r.)
|
Źródło
|
Soleczniki
|
10% Litwinów, 79% Polaków,
5%Rosjan
|
|
Niemenczyn
|
24,2% Litwinów, 56,3% Polaków, 12,1% Rosjan, 7,2% Białorusinów
|
|
Rudamina
|
30,2% Litwinów, 57% Polaków
|
|
Bezdany
|
15% Litwinów, 65% Polaków
|
|
Kowalczuki
|
5,3% Litwinów, 62,8% Polaków,
3,5% Rosjan, 7 % Białorusinów
|
|
Landwarów
|
41,7% Litwinów, 24,2% Polaków
15% Rosjan, 5,5% Białorusinów
|
|
Podbrzezie
|
66% Polaków, 15,3% Litwinów, 14,4% Rosjann
|
|
Turgiele (wg danych rejonu solecznickiego)
|
79% Polaków, 10% Litwinów, 5% Rosjan, 3% Białorusinów, 1% Ukraińców
|
|
Ejszyszki (wg danych rejonu solecznickiego)
|
79% Polaków, 10% Litwinów, 5% Rosjan, 3% Białorusinów, 1% Ukraińców
|
|
Nowa Wilejka
|
29% Litwinów, 34% Polaków, 20% Rosjan, 9% Białorusinów
|
|
Jaszuny
|
70% Polaków, 10% Rosjan,
5% Litwinów |
|
Rejon trocki
|
53% Litwinów, 33% Polaków, 9% Rosjan
|
|
Czarny bór
|
23,7% Litwinów, 53,7% Polaków, 17,1% Rosjan
|
|
Troki
|
62,7% Litwinów, 21,0% Polaków, 9,3% Rosjan, 1,2% Karaimów
|
|
Mejszagoła
|
26,2% Litwinów, 60% Polaków, 5,7% Rosjan
|
Litewscy urzędnicy oraz litewskie środki masowego przekazu twierdzą, że polskie szkoły są gorsze niż litewskie. Sprawdzenie ogólnego stwierdzenia wymaga obliczenia tendencji centralnej, czyli średniej arytmetycznej dwóch zbiorów: wyników szkół litewskich i polskich. Średnia arytmetyczna miejsc analizowanych szkół polskich w ciągu ostatnich 5 lat wynosi 337,4, zaś szkół litewskich z tych samych miejscowości - 347,4. Średnia wskazuje, że wyniki szkół polskich są nie gorsze od szkół litewskich, a nawet o 3% lepsze. Badanie tendencji centralnej średniej obala lansowaną tezę o rzekomo niższym poziomie szkół polskich. Badanie przeprowadzono na podstawie rankingów szkół Litwy (Tabela 2).
Tabela 2. Miejsca szkół polskich (Pl) i litewskich (Lt) Wileńszczyzny w latach 2007-2011 w rankingach czasopisma „Veidas“. Znacznie lepszy wynik szkoły polskiej zaznaczono pogrubioną czcionką na tle zielonym
Nazwa szkoły / Mokyklos pavadinimas
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
Soleczniki: Pl - Gimnazjum im. J. Śniadeckiego
|
330
|
339
|
175
|
191
|
252
|
Soleczniki: Lt - Lietuvos tūkstantmečio gimnazija
|
141
|
283
|
395
|
333
|
198
|
Niemenczyn: Pl - Gimnazjum im. K. Parczewskiego
|
37
|
143
|
413
|
54
|
69
|
Niemenczyn: Lt - Gedimino gimnazija
|
258
|
434
|
372
|
227
|
142
|
Rudomina: Pl - Gimnazjum im. F. Ruszczyca
|
307
|
369
|
290
|
429
|
237
|
Rudomina: Lt - "Ryto" gimnazija
|
-
|
207
|
495
|
338
|
317
|
Bezdany: Pl - Szkoła Średnia im. J. Słowackiego
|
535
|
380
|
440
|
497
|
145
|
Bezdany: Lt - Bezdonių vidurinė mokykla
|
114
|
513
|
468
|
443
|
325
|
Jaszuny: Pl - Szkoła Średnia im. M. Balińskiego
|
499
|
452
|
408
|
365
|
392
|
Jaszuny: Lt - "Aušros" vidurinė mokykla
|
447
|
376
|
501
|
383
|
221
|
Kowalczuki: Pl - Szkoła Średnia im. S. Moniuszki
|
399
|
492
|
505
|
61
|
230
|
Kowalczuki: Lt - Kalvelių 2-oji vidurinė mokykla
|
480
|
530
|
509
|
165
|
328
|
Landwarów: Pl - Szkoła Średnia im. H. Sienkiewicza
|
338
|
410
|
346
|
71
|
195
|
Landwarów: Lt - M. Šimelionio gimnazija
|
483
|
447
|
472
|
360
|
359
|
Podbrzezie: Pl - Szkoła Średnia im. św. S. Kostki
|
418
|
469
|
459
|
399
|
309
|
Podbrzezie: Lt - "Verdenės" vidurinė mokykla
|
441
|
320
|
266
|
177
|
407
|
Nowa Wilejka (Wilno): Pl - Szkoła Średnia im. J.I.Kraszewskiego
|
315
|
278
|
303
|
99
|
92
|
Nowa Wilejka (Wilno): Lt - Laisvės gimnazija
|
284
|
274
|
425
|
310
|
247
|
Turgiele: Pl - Szkoła Średnia im. P.K. Brzostowskiego
|
488
|
467
|
311
|
491
|
415
|
Turgiele: Lt - Turgelių vidurinė mokykla
|
-
|
-
|
487
|
494
|
456
|
Czarny Bór: Pl - Szkoła Średnia im. Św. Urszuli Ledóchowskiej
|
396
|
468
|
401
|
458
|
458
|
Czarny Bór: Lt - Šilo vidurinė mokykla
|
419
|
429
|
420
|
391
|
225
|
Mejszagoła: Pl - Szkoła Średnia im. ks. J. Obrembskiego
|
322
|
227
|
500
|
434
|
457
|
Mejszagoła: Lt - LDKun. Algirdo vidurinė mokykla
|
397
|
249
|
379
|
332
|
183
|
Ejszyszki: Pl - Gimnazjum w Ejszyszkach
|
489
|
498
|
479
|
451
|
125
|
Ejszyszki: Lt - St. Rapolionio gimnazija
|
224
|
505
|
288
|
427
|
339
|
Połuknie: Pl - Szkoła Średnia w Połukniu
|
304
|
527
|
514
|
493
|
457
|
Połuknie: Lt - "Medeinos" vidurinė mokykla
|
424
|
526
|
480
|
404
|
421
|
Troki: Pl - Szkoła Średnia w Trokach |
34
|
440
|
277
|
64
|
174
|
Troki: Lt - Vytauto Didžiojo gimnazija
|
256
|
141
|
216
|
175
|
110
|
Tabela 2. ogółem zawiera wyniki 15 szkół polskich (75 wyników) z 5 ostatnich lat, z tego lepsze pozycje ma 41 szkół. W 3 przypadkach wyniku szkoły polskiej nie ma z czym porównać, ponieważ brak danych szkoły litewskiej. 41 lepszych wyników z 72 (75-3) możliwych daje 57% ogólnej liczby.
Wyniki roku 2011 dokładniej odzwierciedlają poziom osiąganej wiedzy, ponieważ uwzględniają wyniki egzaminów maturalnych. W tym roku (2011) 9 szkół z 15 ma wyższą pozycję w porównaniu do sąsiedniej szkoły litewskiej. To znaczy, że 60% szkół polskich osiąga lepsze wyniki. Większość analizowanych szkół stanowią szkoły rejonów: wileńskiego, solecznickiego i trockiego. Właśnie te szkoły są często atakowane z powodu rzekomo niskiego poziomu wiedzy.
Szkoły miasta Wilna
W Wilnie jest 5 szkół oferujących średnie wykształcenie tylko w języku polskim, inne mają klasy polskie oprócz rosyjskich lub/i litewskich. Dane szkół mieszanych nie pozwalają na wyodrębnienie wyników polskiego pionu. Zatem stan szkolnictwa polskiego w mieście zbadano na podstawie rankingów polskich szkół (Tabela 3).
Tabela 3. Rankingi wileńskich szkół polskich z lat 2007-2011. Miejsca 1-100 zaznaczono pogrubioną czcionką i zielonym kolorem tła, miejsca 101-200 - żółtym kolorem tła i kursywą
Rankingi polskich szkół miasta Wilna
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
2011
|
Gimnazjum im Adama Mickiewicza
|
145
|
198
|
149
|
274
|
54
|
Gimnazjum im. Jana Pawła II
|
185
|
145
|
174
|
60
|
57
|
Szkoła Średnia im Szymona Konarskiego w Wilnie
|
290
|
290
|
439
|
322
|
99
|
Szkoła Średnia im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Wilnie
|
315
|
278
|
303
|
99
|
92
|
Szkoła Średnia im. Władysława Syrokomli w Wilnie
|
218
|
102
|
187
|
249
|
42
|
Tabela 3. ukazuje pozytywne tendencje rozwoju szkół polskich Wilna. Jeżeli w latach 2007-2009 najlepsze pozycje były w drugiej setce, to w roku 2010 już dwie szkoły należały do pierwszej setki, a w roku 2011 wszystkie wileńskie szkoły polskie plasują się w pierwszej setce. Znaczy to, że są wśród 20% najlepszych szkół Litwy.
Badanie tendencji centralnej wyników szkół polskich miasta Wilna wykazuje stałą tendencję wzrostową (Rysunek 1).
Podsumowanie. Badanie tendencji centralnej wykazało, że średnia pozycja szkół polskich nie jest gorsza od średniej szkół litewskich. W 57% przypadkach w latach 2007-2011 szkoły polskie zajmują wyższe miejsca od sąsiadujących szkół litewskich. Wyniki 2011 roku jeszcze bardziej wykazują tendencję rosnącą, już 60% szkół zajmuje wyższą pozycję w rankingu. Wszystkie polskie szkoły miasta Wilna w 2011 roku są wśród 20% najlepszych szkół Litwy. Skoro absolwenci szkoły polskiej lepiej sobie radzą na egzaminach maturalnych i łatwiej dostają się na wyższe uczelnie, to teza o rzekomo gorszym starcie po ukończeniu szkoły polskiej nie znajduje potwierdzenia.
Mit drugi
Absolwenci szkół polskich znają język państwowy w stopniu niedostatecznym
Dane z roku 2011 obejmują również wyniki egzaminów maturalnych. Egzaminy te uczniowie zdają w języku litewskim. Wyjątkiem jest egzamin z historii, na którym uczeń otrzymuje pytania w języku litewskim, ale ma prawo odpowiadać w języku ojczystym. Brak danych, ilu uczniów z tego prawa korzysta. Jednakże znajomość języka litewskiego jest konieczna do zrozumienia pytania na egzaminie z historii i zdawania wszystkich innych egzaminów.
Na podstawie wyników egzaminów maturalnych, oficjalnie podanych na stronie Państwowego Centrum Egzaminacyjnego (Nacionalinis egzaminų centras, www.nec.lt), porównano wyniki uczniów szkół litewskich i nielitewskich. Egzamin z języka państwowego odpowiada wymogom znajomości języka najwyższej kategorii, która jest wymagana przy zatrudnieniu.
Rysunek 2 przedstawia porównanie procentu uczniów, którzy pomyślnie zdali egzamin z języka państwowego i ojczystego. Wykres pokazuje, że procent uczniów, którzy pomyślnie zdali egzamin z języka państwowego jest wyższy niż szkół litewskich. Średni procent uczniów, którzy pomyślnie zdali egzamin z języka państwowego wynosi 89,2%, a języka ojczystego - 87,06%. Zatem wynik szkół mniejszości narodowych jest lepszy o 2 punkty procentowe. Zauważmy, że procent uczniów, pomyślnie zdających egzamin z języka ojczystego w latach 2010-2011 jest zbliżony do wyników egzaminu z języka państwowego dzięki obniżonej poprzeczce minimalnej liczby punktów: w roku 2011 minimalna liczba punktów na egzaminie języka ojczystego wynosiła 24,4% ogólnej liczby, a języka państwowego - 32%. I mimo wszystko, pomimo progu, obniżonego do 7,6 punktów procentowych, czyli o 31,2%, procent uczniów, którzy pomyślnie zdali egzamin, jest wyższy.
Wskaźnikiem jakości wiedzy na egzaminie jest średnia ilości punktów, zebranych przez uczniów szkół litewskich i nielitewskich. Rysunek 3 pokazuje, że jakość wiedzy z języka litewskigo uczniów szkół nielitewskich jest prawie zawsze lepsza niż ich równieśników ze szkół litewskich. Średnia ilości punktów zdobywanych na egzaminie z języka litewskiego za lata 2004-2011 wynosi 52,1% z ogólnej liczby punktów, a na egzaminie z języka ojczystego - 47,3%. Różnica wynosi 4,8 punktów procentowych czyli 9%. A więc, absolwenci szkół nielitewskich średnio otrzymują o 9% punktów więcej aniżeli uczniowie szkół litewskich.
Rysunek 3. Porównanie średniej liczby punktów, na które zdali egzamin uczniowie szkół litewskich i nielitewskich. Źródło: www.nec.lt
Władze oświatowe i środki masowego przekazu Litwy twierdzą, że egzamin z języka litewskiego państwowego zawsze był łatwiejszy, chociaż wiadomo, że oba egzaminy są dostosowane do różnych programów nauczania, języka ojczystego i wyuczonego. Jednak dane Państwowego Centrum Egzaminacyjnego ujawniają fakt odwrotny: wymagania na egzaminie z języka państwowego zawsze były wyższe niż wymagania egzaminu z języka ojczystego. Dobitnie świadczy o tym minimalna liczba punktów, które uczeń powinien zdobyć, aby pomyślnie zdać egzamin. Rysunek 4 pokazuje, że próg dla uczniów szkół nielitewskich zawsze był wyższy niż dla uczniów szkół litewskich. Średni próg zdania egzaminu w latach 2004-2010 dla uczniów szkoły litewskiej wynosi 27,3%, dla uczniów szkół nielitewskich - 32,5%, czyli jest o 16% wyższa. Mimo to uczniowie szkół nielitewskich pomyślniej zdają egzamin z języka litewskiego.
Rysunek 4. Porównanie minimalnej liczby punktów, wymaganych na egzaminie z języka państwowego i ojczystego. Źródło: www.nec.lt
Porównując procenty uczniów, którzy nie zdali egzaminu, należy uwzględnić nierówne progi minimalne egzaminów, czyli znormalizować wynik względem minimalnego progu. Progi egzaminu języka ojczystego zawsze są niższe, dlatego zwykłe porównanie liczby osób, które pomyślnie zdały egzaminy jest niepoprawne. W takim wypadku porównuje się dane znormalizowane względem progu. Rysunek 5 pokazuje, że liczba uczniów, którzy nie zdali egzaminu z języka ojczystego, jest wyższa niż w szkołach nielitewskich. Średnia normalizowana liczba uczniów, którzy nie zdali egzaminu w szkołach litewskich, wynosi 14,5%, natomiast uczniów, którzy nie zdali egzaminu w szkołach nielitewskich - 10,1%. Różnica stanowi 4,4 punktów procentowych czyli 30%.
Rysunek 5. Porównanie procentu liczby uczniów, którzy nie zdali egzaminu, znormalizowanej względem minimalnego progu. Źródło: www.nec.lt
Podsumowanie. Wskaźniki ilościowe i jakościowe wyników egzaminu z języka litewskiego dobitnie świadczą o dobrej znajomości języka państwowego u uczniów szkół nielitewskich:
• Średnia minimalnej liczby punktów, wymaganej do zdania egzaminu z języka litewskiego w latach 2004-2011 wynosi 27,3% ogólnej liczby punktów dla uczniów szkoły litewskiej i 32,5% dla uczniów szkóły nielitewskiej. PrógPróg egzaminu z języka państwowego jest o 16% wyższy niż na egzaminie z języka ojczystego. Teza o rzekomo łatwiejszym egzaminie z języka państwowego jet nieprawdziwa
• Pomimo wyższych wymagań uczniowie szkół nielitewskich lepiej zdają egzaminy: średni procent uczniów, którzy zdali egzamin z języka państwowego wynosi 89,2%, a z języka ojczystego - 87,06%.
• Średnia liczba uczniów, którzy nie zdają egzaminu z języka litewskiego w szkołach litewskich jest wyższa o o 30% (4,4 punkty procentowe): w szkołach litewskich - 14,5%, w szkołach nielitewskich 10,1%.
- W ciągu ostatnich 5 lat absolwenci szkół nielitewskich na egzaminie z języka litewskiego średnio otrzymują o 9% punktów więcej aniżeli uczniowie szkół litewskich.
Powyższe wyniki potwierdzają wysoki poziom nauczania języka państwowego w szkołach mniejszości narodowych, który oczywiście może i musi być dalej doskonalony. Nawet obniżone progi minimalnej liczby punktów nie pozwalają maturzystom szkół litewskich osiągnąć wyników ich rówieśników ze szkół nielitewskich.
Mit trzeci:
Ujednolicony program polepszy znajomość języka litewskiego
W ramach poprawienia rzekomo niedostatecznej znajomości języka litewskiego uchwalono ustawę, ujednolicającą nauczanie języka litewskiego w szkołach mniejszości narodowych oraz w szkołach litewskich. Ustawa nakazuje zmianę dla szkół mniejszości narodowych programu nauczania języka litewskiego jako języka wyuczonego na program języka litewskiego jako języka ojczystego. Już sam ten fakt wzbudza sprzeciw, ponieważ język litewski nie jest językiem ojczystym dla osób narodowości nielitewskiej. Metodyki nauczania języka wyuczonego i ojczystego różnią się na całym świecie. Pytanie rodziców, dlaczego na Litwie ten fakt nie jest uwzględniany, pozostaje bez odpowiedzi.
Program języka litewskiego jako języka wyuczonego dla szkół mniejszości narodowych układała Meilė Lukšienė, wybitna intelektualistka, badaczka literatury litewskiej, pedagog, doktor habilitowany nauk społecznych, jedna z autorek „Koncepcji Narodowej Szkoły” (lit. Tautinės mokyklos koncepcijos), członkini Litewskiego Ruchu na rzecz Odbudowy (Sąjudis). Ten program udoskonalił nauczanie języka litewskiego do poziomu, w którym dzisiejsi maturzyści pomyślnie zdają egzaminy maturalne w języku litewskim i studiują na uczelniach wyższych.
Ujednolicony egzamin ma obowiązywać już w 2013 roku. Uczeń 11 klasy szkoły polskiej ma nadrobić program 10 lat w ciągu 2 najbliższych lat. Samorząd Rejonu Wileńskiego zlecił porównanie programów nauczania języka litewskiego wyuczonego i ojczystego klas 1-10 Uniwersytetowi Michała Romera. Wnioski sprawozdania zostały podpisane przez rektora uniwersytetu (Tabela 4).
Liczba autorów litewskich w obu programach jest podobna, jednak liczby utworów się różnią, np. program języka ojczystego obejmuje po 3 utwory Biliūnasa i Maironisa, a program języka państwowego - po jednym ich utworze. Mažvydas, Daukša, Žemaitė, Vaičiulaitis i inni w ogóle nie są omawiani. Utwory literatury powszechnej według ujednoliconego programu w klasach 5-10 będą analizowane dwa razy: w wersji polskiej i litewskiej. Wszystko to odbywa się kosztem matematyki, angielskiego i innych lekcji!
Tabela 4. Porównanie ujednoliconego programu języka litewskiego z programem języka państwowego w klasach 1-12. Źródło: Wyniki badań naukowców Uniwersytetu Michała Romera w Wilnie
Klasy
|
Cel programu języka
ojczystego |
Cel programu języka wyuczonego
|
1-4
|
Samodzielne czytanie i
analiza tekstu |
Wzbogacanie słownictwa, czytanie nieskomplikowanych tekstów
|
Pisanie wypracowania
|
Podstawy pisania,
pisanie krótkich tekstów |
|
5-10
|
51 autorów litewskich
(utwory wielkiej formy) |
46 autorów litewskich (fragmenty utworów i utwory małej formy)
|
41 utwór literatury powszechnej
|
Utwory są omawiane na lekcjach języka ojczystego
|
|
Teść obejmuje więcej epok i nurtów, akcentuje się utwory autorów litewskich
|
Treść zapoznaje uczniów z folklorem, utworami małej formy
|
|
Już od 5 klasy uczniowie piszą wypracowania z tekstów literatury,
w 10 kl. wypracowania odpowiadają wymogom egzaminu średniej szkoły |
|
Program języka litewskiego jako języka państwowego jest dostosowany do potrzeb uczniów uczących się języka. Porównanie programu ujednoliconego języka litewskiego poziomu szkoły średniej z programem języka państwowego wykazało nieproporcjonalne obciążenie uczniów klas 11 (Rysunek 6). Uczniowie w ciągu 2 lat powinni przeanalizować 156 utworów. W klasach 5-10 omawiali zaledwie 31, czyli 17% utworów wymaganych na egzaminie maturalnym.
Rysunek 6. Porównanie liczby utworów obowiązkowych ujednoliconego programu języka litewskiego poziomu szkoły średniej z programem języka państwowego klas 5-10
Oprócz utworów obowiązkowych program przewiduje omawianie zalecanych utworów kontekstowych, które pomagają uwypuklić omawiane tematy. Ujednolicony program języka litewskiego zawiera 91 pozycji utworów kontekstowych, a w klasach 5-10 uczeń omawiał 14, czyli 15% wszystkich utworów (Rysunek 7).
Rysunek 7. Porównanie treści ujednoliconego języka litewskiego w zakresie średniego wykształcenia z programem języka państwowego klas 5-10
Nauczyciele języka litewskiego twierdzą, że niemożliwe jest zanalizowanie takiej liczby autorów i utworów. Ponieważ władze upierają się przy dacie i treści egzaminu, nauczyciele omawiają literaturę kosztem gramatyki. W wyniku tego znajomość literatury być może się polepszy, ale ucierpi wiedza z gramatyki i języka pisanego.
Rodzice uczniów klas początkowych są zdania, że dzieci otrzymały podręczniki przeznaczone do nauki języka litewskiego jako ojczystego. Te podręczniki nie odpowiadają potrzebom dziecka. Dziecko dopiero się uczy języka, a ma korzystać z podręcznika dla osób mówiących w tym języku. Na świecie do nauczania języka ojczystego i wyuczonego stosowane są różne metodyki, jedynie na Litwie ustawa nie uwzględnia tego faktu.
Uczniowie klas 11 przeżywają nieustanny stres z powodu przeciążenia, co niewątpliwie będzie miało negatywny wpływ nie tylko na wiedzę z języka litewskiego i innych przedmiotów, ale i na ich zdrowie. Znajomość języka w takich warunkach nie może ulec polepszeniu. Takie obciążenie dyskryminuje uczniów i nie pozwala na jakościowy wypoczynek, ogranicza wybór przedmiotów i zajęć pozalekcyjnych. Publikacje w prasie („Kurier Wileński” ( Edyta Szałkowska, Egzamin z litewskiego - nierówny start, jaka meta? „Kurier Wileński”, 16 listopada 2011, http://kurierwilenski.lt/2011/11/16/egzamin-z-litewskiego-%e2%80%94-nier...), „Dialogas” (Regina Dilienė, Kūrybiškumo pamokos arba ko trūksta lituanistams? „Dialogas“, 18 sierpnia 2011) sygnalizują zaistniały problem.
Komentarze
#1 dar karta nie bylo mnie tutaj
dar karta nie bylo mnie tutaj z tydzien i co ja tu widze? ty dalej swoje jak ta zdarta plyta o wielkich polskich patriotach i o polsce od oceanu do oceanu. smieszny jestes facet. brzmisz jak zdarta plyta i to co mowisz nie ma wiekszego sensu.
#2 brzmisz jak litwin
brzmisz jak litwin prowokator. chyba dar karta cie ty wyslal zeby polacy wygladali na podobnych szowinistow jak litwini.
#3 Trzymajcie się, Rodacy! Na
Trzymajcie się, Rodacy! Na odpowiadanie prowokatorom szkoda tracić czasu - lepiej gonić drani do Bałtyku.
Koroniarz
#4 mam trzech synow wszyscy
mam trzech synow wszyscy skonczly polska szkole ,znaja jezyk polski, litewski angielski rosyjski,skonczyly uniwersytety, jeden jest prawnik - adwokat, drugi- stosunki miedzynarodowe handlowe - wspolpracuje z rusjanami, trzeci architekt, starszy ma za soba doktorat, a najmieszy 2 rok doktoratu Jestem wdzieczna
nauczycielom i to ze moje dzieci mogli ksztalcic w jezyku polskim, bo moglam pomoc wtrudne dla nich chwile- w szkole.
#5 To, ze Polacy na Litwie ucza
To, ze Polacy na Litwie ucza sie litewskiego po polsku to bardzo dobrze. To na pewno pomaga im go przyswoic. Ja uczylem sie angielskiego po polsku i znam go niezle. Probowano mnie natomiast uczyc rosyjskiego po rosyjsku i to nie udalo sie najlepiej.
#6 #17 wam tak szie wydaje bo
#17 wam tak szie wydaje bo was w zhycziu kieruje wartoszczi Wielkiego Patryoty Polski od oceanu do oceanu.
#7 Pozdrowienia 17 : masz rację
Pozdrowienia 17 : masz rację . Z niektórymi ludźmi natura obeszła się okrutnie.
#8 Koledzy i koleżanki nie
Koledzy i koleżanki nie trzeba się gniewać na osobowość Dar Karta jest chyba upośledzony umysłowo , analizowanie danej sytuacji jest dla niego za skomplikowane, a wypowiedzi można porównać do halucynacji z których trudno zrozumieć jakieś wnioski. A może przedawkował...........
#9 evo-mevo wy ogulnie
evo-mevo wy ogulnie zachowujetieszie jak dzhieczi to znaczy idyotycznie. Kseczie zheby na Litwie byla Polska. Pod szwiedomie wieczie zhe to jest nie mozhliwe ale nie mozheczie sobie dacz spokui z tym.
#10 Kochani, alez to wszystko NAM
Kochani, alez to wszystko NAM jest wiadome.... nalezy ten artykul nie po polsku napisac, a po litewsku i wydrukowac w litewskiej gazecie, by OSWIECIC braci Litwinow...bo oni nas "oswiecaja" codziennie....
#11 Boebli to wy jesteszczie
Boebli to wy jesteszczie zaszlepiony Wielkim Patryotyzmem Polskim.
#12 Towariszczi- dur- karta i
Towariszczi- dur- karta i Gieśminowski -obydwaj zaslepieni nacjonalizmem - niewiele wiedzą - szerzą tutaj szowinizm litewski - OSOBNICY TACY SZKODZĄ PANSTWU LTEWSKIEMU - nauka dla nich Juz niepotzrebna - ICH OBŁĘDNY NACJONALIZM KAŻE IM NA BIALE POWIEDZIEĆ CZARNE I ODWROTNIE .
#13 "prawda w oczy kole"
"prawda w oczy kole" oczywiszczie zhe koli kedy polacy na Litwie z powodu jendzyka majau kluopoty z integrowaniesziem do spoloczenstwa Litwy.
#14 dur'-karta sie wsciekl, bo
dur'-karta sie wsciekl, bo ...prawda w oczy kole. Głupota tez boli
#15 "to za bzdury " takie i
"to za bzdury " takie i bzdury polacy na Litwie uczyli jendzyka litewskiego po polsku.
#16 " języka litewskiego jako
" języka litewskiego jako języka ojczystego. Już sam ten fakt wzbudza sprzeciw, ponieważ język litewski nie jest językiem ojczystym dla osób narodowości nielitewskiej" wy maczie kompleks mocarstwa to znaczy dle litwinuw bialorusuw niemcuw ukraincuw w Polsce uczyczie jendzyka polskiego jak jendzyka ojczystego jest dobzhe a na Litwie litewskiego jak ojczystego jest zhle. Nie dobzhe dle waszych macarskich ambicii.
#17 "polacy nigdy na Litwie nie
"polacy nigdy na Litwie nie uczyliszie jendzyka panstwowego": co to za bzdury znów wypisujesz?
#18 To znaczy zhe polacy nigdy na
To znaczy zhe polacy nigdy na Litwie nie uczyliszie jendzyka panstwowego a zheby poprawicz tau sytuacije i jest pszyjenta ustawa. I teras pitanie czy w skolach z wykladanym jendzykiem polskim sau nauczyczele zdolni uczycz.
#19 "polacy litewskiego jendzyka
"polacy litewskiego jendzyka uszyli po polsku to znaczy zhe cala ta metodyka poruwnania jest do niczego".-Spróbuj ,proszę, jeszcze raz sformułować powyższy skrót myślowy aby nabrał (logicznego )sensu
#20 Zhelegauski polacy
Zhelegauski polacy litewskiego jendzyka uszyli po polsku to znaczy zhe cala ta metodyka poruwnania jest do niczego. I jeszcze potem polacy zdawali egzaminy z litewskiego jendzyka prawie po polsku i dletego tu niema so ruwnacz.
#21 Jeżeli się nie zgadzasz z tą
Jeżeli się nie zgadzasz z tą analizą dur-karto , podważ ją merytorycznie a nie warcz.
#22 Fakt jest faktam zhe polskie
Fakt jest faktam zhe polskie fundacije kszyczau od rana do wieczora zhe polacy sau nie zdolni nauczyczie litewskiego jendzyka i dletego nie mogau zdawacz matury w tym jendzyku to dletego i powstalo pitanie czy uczniowie nie sau zdolni nauczyczie czy nauczyczele nie sau zdolni uczycz.
#23 "My obie z pszyjaczelem
"My obie z pszyjaczelem poszliszmi do targu kupicz taneii kiaubasy" podobnie gramatycznie polacy piszau po ukonczeniu szkoly gzhie ich po polsku uczy jendzyka litewskiego.
"Europejska Fundacja Praw Człowieka udowodniła" po badaniach zhe polacy sau autochtoni Litwy i im nalezhy cala Litwa. Ja takim udowodnieniem by nie dzhywiauszie bo ta organizacia ma polyticznau branzhe to znaczy zhe ona nie jest objektywna. Ta fundacija pszecziesz walczy za prawa polakuw i tylko polakuw. I jeszcze raz tylko polakuw i tylko polakuw i....
#24 Co wy na to kameraden Dar -
Co wy na to kameraden Dar - Karto i Giesmynas?