Samuel Bak: honorowe obywatelstwo Wilna i muzeum

Tytuł Honorowego Obywatela Wilna Rada stołecznego samorządu nadała Samuelowi Bakowi na mocy decyzji z dnia 25 kwietnia br.

"W życiu miałem wielkie szczęście: moja twórczość jest doceniana, dzięki niej mogę swobodnie żyć, moje obrazy otrzymały niezliczoną ilość nagród... Muszę jednak przyznać, że odbierając te wszystkie znaki wyróżnienia, najczęściej czułem się samotny. Dziś wieczorem jest zupełnie inaczej: przy mnie jest mój ojciec, moi dziadkowie, ciocie, wujowie i mnóstwo bezimiennych Żydów z dawnego Wilna, których życie zostało przerwane. Wszyscy oni są tutaj i dumni są teraz z tego chłopca i cieszą się z tej szczególnej uroczystości. Właśnie ze względu na nich sprezentowałem dla Litwy ogromną kolekcję swoich prac, ich pamięci poświęcam muzeum Baka. Jestem niezmiernie wdzięczny wszystkim, którzy pomogli w realizacji tych planów - spełniło się piękne marzenie" - powiedział Samuel Bak.

Z okazji otwarcia w Wilnie Muzeum Samuela Baka (ul. Naugarduko 10/2) wybitny malarz sprezentuje placówce ponad 50 swoich prac, które wilnianie i goście miasta będą mogli obejrzeć już od 20 listopada br. W najbliższej przyszłości muzeum planuje otwarcie również drugiej przestrzeni ekspozycyjnej oraz centrum edukacyjnego.

W kwietniu bieżącego roku po otrzymaniu informacji o przyznaniu mu tytułu Honorowego Obywatela Wilna w adresowanym do wilnian liście Samuel Bak napisał: "Przyjmuję to wyróżnienie z wielką pokorą. Od dnia, w którym się urodziłem, moje ukochane Wilno podarowało mi najszczęśliwsze i zarazem najtragiczniejsze wspomnienia. Wzbogaciły mój szlak twórczy i nadały szczególny sens temu, że przeżyłem".

Samuel Bak jest teraz obywatelem świata, nigdy jednak nie zapomniał rodzinnego Wilna, doznanych tu przeżyć oraz pierwszych poszukiwań twórczych.

"Urodziłem się przed 84 laty w tym pięknym mieście, we wspaniałej rodzinie. Pewnego deszczowego dnia  zostaliśmy z mamą wysłani do getta. Gdy wyszliśmy z niego, byliśmy wśród zaledwie 5 procent tych, którzy je przeżyli. My, litwacy, zawsze czuliśmy się w sposób szczególny. Wkrótce zdałem sobie sprawę z tego, jak mocno i głęboko Wilno jest we mnie - szukałem go wszędzie, dokąd się udawałem. Każde moje odwiedziny Wilna są szczególne, nic jednak nie może dorównać tym emocjom, które czuję teraz" - podzielił się doznaniami S. Bak.
Malarz urodził się w Wilnie 12 sierpnia 1933 roku. W czasie wojny został zamknięty wraz z rodzicami przez nazistów w wileńskim getcie. Jako ośmioletni chłopiec wymalowywał dla całej rodziny obowiązkowe gwiazdy Dawida. W getcie miała miejsce pierwsza wystawa jego rysunków. Wraz z matką udało mu się przetrwać. Ostatnie miesiące do wyzwolenia Samuel Bak spędził wraz z matką ukryty przez zakonnicę Marię Mikulską w klasztorze benedyktynek w Wilnie. Jego ojciec, który pracował w zakładach naprawczych samochodów w Wilnie HKP 526, został rozstrzelany przez Niemców w lesie ponarskim na krótko przed wyzwoleniem - w pierwszych dniach lipca 1944 roku. Jego dziadkowie zostali rozstrzelani przez kolaborujących z nazistami Litwinów w Ponarach wcześniej - w 1941 roku, na samym początku okupacji Wilna przez Niemców.

Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną i pacyfikacji oddziałów Armii Krajowej matka artysty zdecydowała się wyjechać z miasta. Uzyskała wraz z chłopcem prawo do "repatriacji" do Polski. Początkowo mieszkali oni w Łodzi, następnie zdecydowali się wyjechać dalej - do amerykańskiej strefy okupowanych Niemiec, gdzie od 1945 roku mieszkali w jednym z obozów dla uchodźców w Landsbergu nad Lechem. W 1948 roku S. Bak wyjechał wraz z matką do Izraela.

Po ukończeniu szkoły i odbyciu służby wojskowej w Izraelu wyjechał do Francji, by studiować na Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu. W miarę, jak jego obrazy uzyskiwały światowy rozgłos, mieszkał kolejno we Włoszech, Izraelu, USA, Francji, Szwajcarii. Obecnie artysta mieszka w Weston niedaleko Bostonu w stanie Massachusetts w Stanach Zjednoczonych.

Od 1959 r. S. Bak organizował wystawy indywidualne w galeriach i muzeach na całym świecie - w Rzymie, Londynie, Paryżu, Montrealu, Jerozolimie. Pierwsza wystawa w Wilnie została zorganizowana w 2001 roku. Wtedy po raz pierwszy od czasu wojny odwiedził rodzinne miasto. Wracał tu później niejednokrotnie. S. Bak jest doktorem honoris causa Kolegium Sztuki i Designu w Massachusetts (Massachusetts College of Art and Design).

Artysta, który zdobył światową sławę, nigdy nie zapomniał rodzinnego Wilna, dramatycznych przeżyć z okresu dzieciństwa oraz pierwszych poszukiwań twórczych. 

Styl Samuela Baka łączy w sobie doskonałe formy renesansowe i przestrzenie metafizyczne, na swój sposób interpretuje ikonografię, symbolizm.

S. Bak został piętnastym honorowym obywatelem Wilna. W ubiegłym roku ten zaszczytny tytuł nadano architektowi Algimantasowi Nasvytisowi. W tym doborowym gronie są również: Ronald Reagan, Jon Baldvin Hannibalsson, Kazimieras Vasiliauskas, Mstisław Rostropowicz, Dennis Haster, Czesław Miłosz, Justinas Marcinkevičius, Zbigniew Brzeziński, Jonas Kubilius, Algirdas Kaušpėdas, Tomas Venclova, Szimon Peres i Algirdas Mykolas Brazauskas.  

Na podstawie: vilnius.lt, jmuseum.lt, pl.wikipedia.org. inf. wł.