W środę wieczór w trzech miejscach Wilna zapłonęły ogniska: przy Sejmie, wieży telewizyjnej oraz siedzibie publicznego radia i telewizji. Zgromadzeni przy ogniskach, wśród których byli przywódcy państwa, wspominali wydarzenia sprzed 31 lat, gdy podczas sowieckiej agresji zginęło 14 osób. W nocy z 12 na 13 stycznia 1991 r. pod gąsienicami czołgów armii radzieckiej zginęło 14 osób, a kilkaset zostało rannych. Tysiące osób zebrały się wtedy przy strategicznych obiektach, by nie dopuścić do ich zajęcia. Litwa była pierwszym krajem wchodzącym w skład ówczesnego ZSRR, który – 11 marca 1990 r. – uchwalił Akt Niepodległości. Litewski parlament podjął wówczas uchwałę o przekształceniu Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w Republikę Litewską i przywrócił jej tradycyjne symbole narodowe, m.in. godło państwowe – Pogoń. W ślad za Litwą poszły dwie pozostałe republiki bałtyckie: Łotwa i Estonia.

Po rocznej przerwie we czwartek, 6 stycznia, w uroczystość Objawienia Pańskiego ulicami wileńskiej starówki po raz dwudziesty pierwszy przeszedł orszak Trzech Króli. Powadzony był tradycyjnie przez Kacpra, Melchiora i Baltazara – trzymetrowe figury trzech królów. Trasa orszaku prowadziła od Ostrej Bramy do okazałej szopki na pl. Katedralnym. Obchodzone w Kościele katolickim 6 stycznia święto Objawienia Pańskiego kończy okres bożonarodzeniowy. Na Litwie nie jest to dzień wolny od pracy. Przypomnijmy, od lat uroczystość przenoszona była na najbliższą niedzielę, od 2020 roku natomiast obchodzona jest właśnie 6 stycznia. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Kurii Rzymskiej 24 października 2018 roku przystała na prośbę przewodniczącego Konferencji Biskupów Litwy, metropolity wileńskiego abp. Gintarasa Grušasa w sprawie pozwolenia świętowania na Litwie Objawienia Pańskiego (Święta Trzech Króli) 6 stycznia (bez przenoszenia tego święta na niedzielę) oraz nadania tej uroczystości rangi święta liturgicznego nieobowiązkowego, biskupi zachęcają jednak wiernych do udziału tego dnia w liturgii. W uroczystość Objawienia Pańskiego święconą kredą na drzwiach wejściowych wielu domów katolickich pisze się litery C+M+B oraz rok. Jest to skrót od łacińskiego życzenia „Christus Mansionem Benedicat” („Niech Chrystus błogosławi temu domowi”). Litery te są też interpretowane jako inicjały Trzech Króli – Kacpra, Melchiora i Baltazara. Przed rokiem ze względu na obowiązującą wówczas kwarantannę orszak Trzech Króli ulicami Wilna był odwołany.

Na Uniwersytecie Wileńskim zaprezentowano w środę, 15 grudnia, polsko-litewski album "Podziemie łączy/Pogrindis jungia". Publikacja wydana została w formie komiksu. Za szatę graficzną odpowiada polski ilustrator Tomasz Bereźnicki. Teksty napisali wileńska dziennikarka i historyczka Ilona Lewandowska oraz historyk z Uniwersytetu Wileńskiego Tomasz Bożerocki. Publikacja opowiada o mało znanych relacjach ruchu oporu Polski i Litwy w czasie drugiej wojny światowej oraz po jej zakończeniu. W ocenie Lewandowskiej „adresatem tej opowieści graficznej, prostej w odbiorze, jest nie tylko człowiek młody, ale też 30-40-latek, gdyż ciągle zbyt mało wiemy o tym okresie". „Ten okres jest bardzo trudny. Okres, w którym nie wolno było pisać pamiętników i zostawiać wspomnień. Te, które mamy są z okresu dużo późniejszego” – podkreśla Lewandowska. Wydanie albumu zostało wsparte przez Uniwersytet Wileński oraz litewskie Centrum Badania Ludobójstwa i Rychu Oporu pod patronatem honorowym Instytutu Pamięci Narodowej. Publikacja "Podziemie łączy/Pogrindis jungia" została wydana w ramach realizacji zadania publicznego sfinansowanego przez ministerstwo spraw zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja Publiczna”, za pośrednictwem Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”.

Koncert zespołu „Kapela ze wsi Warszawa” i wystawa poświęconą 20-leciu działalności Domu Kultury Polskiej w Wilnie zainaugurowały w piątek, 26 listopada, VIII Dni Kultury Polskiej. W tegorocznej ofercie festiwalu są spektakle, koncerty, wystawy, dyskusje, wycieczki. W ciągu najbliższych festiwalowych dni odbędzie się m.in. spektakl „Sklep Magika Mechanika” Teatru Małego Widza z Warszawy, wycieczki pod hasłami „Legendy wileńskie” oraz „Uroki podwórek wileńskich”, dyskusja poświęcona Stanisławowi Lemowi, koncert filmowo-musicalowy „Od nocy do nocy” w wykonaniu Joanny Aleksandrowicz. Udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny. Otwarcie wystawy poświęconej 20-leciu działalności Domu Kultury Polskiej odbyło się z udziałem wiceministra spraw zagranicznych Polski Szymona Szynkowskiego vel Sęka, wiceministra edukacji i nauki Tomasza Rzymkowskiego oraz prezesa Stowarzyszenia Wspólnota Polska Dariusza Bonisławskiego. Dom Kultury Polskiej w Wilnie powstał w 2001 r. Jest najważniejszą instytucją kulturalno-społeczną służącą Polakom na Wileńszczyźnie. Działalność placówki skupia się m.in. na edukacji kulturalnej, promowaniu polskiej literatury i sztuki oraz wspieraniu lokalnego ruchu artystycznego i innej działalności kulturalnej.

Aby zrozumieć, że Ažulaukė to Orzełówka, trzeba ukończyć szkołę na Wileńszczyźnie. Chyba żadna inna szkoła polska lub litewska nie da odpowiedniej podstawy, by sprawnie funkcjonować w dwu bytach równoległych: litewskim i polskim na Litwie. Pomóc w zrozumieniu tego wyjątkowego zjawiska komuś, kto nie jest "tutejszym" ma najmłodsze muzeum Ziemi Wileńskiej, które wciąż powstaje w tejże Orzełówce: Muzeum Szkolnictwa na Wileńszczyźnie. Zaczęło się od filii Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny w Niemenczynie, dziś dawna wiejska szkółka żyje już własnym życiem pod kierownictwem znanego fotografa Mariana Dzwinela. Co prawda, próżno tu szukać wśród eksponatów XV-wiecznych pamiątek po pierwszych szkołach parafialnych, czy też barokowej rózgi edukacyjno-wychowawczej, albo kajetów z czasów młodości Mickiewicza, Syrokomli. Jednak dla młodzieży epoki Istagrama i Tik-toka zabytkiem są już kałamarze i obsadki z połowy XX wieku oraz podręczniki, z którymi ich rodzice lub dziadkowie mieli wyrosnąć na porządnych obywateli Związku Bratnich Republik. Kto dziś pamięta, do czego służyła np. bibułka, wkładana do zeszytów po 2 kopiejki? No bo przecież nie tylko do walki z kleksami... Na pewno z czasem coraz więcej nie tylko wycieczek szkolnych, ale i dziadków z wnusiami będzie szukało w nawigatorach, gdzie ta Ažulaukė, by pokazać młodemu pokoleniu, jak to się uczyło bez komórek, albo np. historyczne modele pierwszych Commodorów, przywożonych w darze z Polski, od których zaczęła się komputeryzacja szkół Wileńszczyzny. Przede wszystkim jednak warto zapamiętać i odwiedzić to Muzeum, by... stać się jego darczyńcą! Któż by policzył domy w Wilnie i okolicy, w których gdzieś na strychu lub w piwnicy nie poniewierają się jakieś pamiątki po "szkolnych czasach"! Dla kogoś mogą to być prawdziwe relikwie rodzinne, przekazywane z pokolenia na pokolenie, dla innych - zajmujące miejsce rupiecie i papierzyska, warte tyle co na rozpałkę. A przecież wśród nich mogą być unikatowe podręczniki, prace twórcze, tornistry domowej roboty i inne "szkolne rękodzieła" - bezcenne świadectwa tak zmiennych w naszych stronach procesów edukacyjnych. Zastanówmy się, zanim wyrzucimy coś z minionej epoki na śmietnik lub do pieca, może jednak warto zwrócić się do specjalistów, by to oni zdecydowali, czy to się nadaje na ekspozycję, czy już tylko na opał. Czasem wystarczy wykonać jeden telefon, by ktoś z muzeum nawet odwiedził Was w domu i na miejscu dokonał oceny. Wszak ta placówka powstaje przede wszystkim z myślą o przyszłych pokoleniach! Więcej szczegółów na: www.facebook.com/muzeumszkolnictwa/

Z okazji Narodowego Święta Niepodległości Polski w czwartek, 11 listopada, na wileńskim cmentarzu Rossa przy mauzoleum marszałka Józefa Piłsudskiego odbyły się centralne uroczystości okolicznościowe, które rozpoczęły się od odśpiewania hymnów Polski i Litwy. „Śpiewając dziś hymn Polski, łączyliśmy się w myślach z naszymi rodakami w Polsce i w wielu innych krajach świata na kilku kontynentach, wspólnie biorąc udział w akcji „Niepodległa do Hymnu” – powiedziała ambasador Polski na Litwie Urszula Doroszewska, zwracając się do licznie zebranych. Ambasador wskazała, że tradycyjnie „podczas obchodów świąt narodowych na Rossie śpiewamy także państwowy hymn Litwy”. „Obydwa nasze kraje, Polska i Litwa, związane są mocnymi więzami przyjaźni i współpracy” – podkreśliła ambasador, przypominając, że „w ostatnich dniach Polska i Litwa przeżywają trudne momenty – bezprecedensowy atak hybrydowy na nasze granice”. „Polska i Litwa udzielają sobie nawzajem wsparcia, razem też komunikujemy się z naszymi najważniejszymi partnerami – władzami Unii Europejskiej i NATO. Jestem pewna, że razem przetrwamy te trudne chwile” – oświadczyła Doroszewska. W uroczystościach na Rossie udział wzięli przedstawiciele polskiej placówki dyplomatycznej, funkcjonariusze polskiej straży granicznej i polscy policjanci, którzy obecnie wspomagają ochronę granicy litewsko-białoruskiej, przedstawiciele polskich organizacji społecznych, polscy kombatanci, harcerze, młodzież szkolna oraz turyści z Polski.

Z okazji przypadającej w tym roku 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja oraz w hołdzie Tadeuszowi Kościuszce na dziedzińcu wileńskiego Pałacu Władców w piątek, 5 listopada, wieczorem odbyły się cztery audiowizualne pokazy laserowe w wykonaniu Visual Sensation Laser Shows & Technologies pod tytułem „Za wolność!”. Spektakularne widowisko składało się z kilku form, które z reguły występują osobno. Pokaz rozpoczynała sześciominutowa część wideo-mappingowa nawiązująca do wydarzeń historycznych wyświetlana na fasadzie Pałacu. Następnie były fontanny wodne, które się paliły żywym ogniem synchronizowane z muzyką. Na zakończenie odbywał się szesnastominutowy pokaz laserowy wyświetlany na elewacji i pokaz laserowy przestrzenny. Organizatorami wydarzenia był Wileński Oddział Miejski Związku Polaków na Litwie, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie oraz Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich. Inicjatywę wspiera Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Na wileńskim Cmentarzu Bernardyńskim zapłonęło w sobotę, 30 października, około 300 zniczy, które przekazała ambasada Polski w Wilnie, gmina Kadzidło oraz Stowarzyszenie Wspólnota Polska. Od kilku lat, w przededniu Wszystkich Świętych znicze na Cmentarzu Bernardyńskim zapalają entuzjaści zrzeszeni na Facebooku w grupie "Wilno". W poniedziałek, w Dniu Wszystkich Świętych o godz. 14.00 na tym cmentarzu harcerze i przedstawiciele Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą zapalą około 2 tys. zniczy, które zostały zebrane w ramach tegorocznej akcji „Światełko pamięci dla Rossy i Bernardynów”. Ogółem w tym roku zebrano blisko 11 tys. zniczy. Większość z nich w poniedziałek, 1 listopada, zapłonie na Rossie. Cmentarz Bernardyńskim został założony w 1810 roku i zamknięty dla pochówków w latach 90. ubiegłego wieku. Zespół zabytkowy jest chroniony prawem. Na tym cmentarzu spoczywa wiele pokoleń wilnian: profesorowie Uniwersytetu Wileńskiego, artyści, naukowcy, nauczyciele, działacze społeczni i kulturalni, politycy, lekarze, prawnicy, inżynierowie, osoby duchowne, powstańcy 1863 roku, wojskowi, członkowie znanych wileńskich rodzin.

W Litewskim Muzeum Narodowym w Wilnie została otwarta 11. edycja międzynarodowej wystawy medalierskiej Bałtyckie Triennale Medali, której głównym tematem jest wystawa „500 lat sztuki medalierskiej na Litwie i w Polsce”. W 1520 r. król Zygmunt Stary z okazji urodzin następcy tronu - syna Zygmunta Augusta - po raz pierwszy zamówił okazjonalny medal. Tę nową tradycję przywiozła z Włoch królowa Bona Sforza. Od tego czasu wielu zagranicznych i miejscowych artystów stworzyło piękne dzieła sztuki, często nazywane „małymi pomnikami”. Na wystawie w Wilnie można zobaczyć blisko 150 obiektów medalierskich autorstwa 72 artystów w tym 33 z Polski. Ekspozycja prezentuje dzieła sztuki współczesnych artystów, a także historyczne medale z epoki renesansu, prezentujące początki sztuki medalierskiej w obu krajach. Wystawa potrwa do 27 lutego przyszłego roku, a towarzyszyć będzie jej program edukacyjny. Odbędą się wykłady, zajęcia edukacyjne i wycieczki tematyczne. W grudniu zajęcia poprowadzą m.in. eksperci z Polski. Z wykładami, które będą też transmitowane na kanale Youtube Litewskiego Muzeum Narodowego wystąpi muzealnik numizmatyk Tomasz Bylicki z wykładem „Sztuka medalierska na dworze ostatniego z Jagiellonów” oraz Dominik Maiński z wykładem „Nowości w ikonografii i stylistyce we współczesnej polskiej sztuce medalierskiej”.