W polskich wyborach parlamentarnych, które odbywają się w niedzielę (13 października) w Wilnie w ambasadzie RP uczestniczy wyjątkowo dużo wyborców. „W porównaniu z poprzednimi polskimi wyborami zorganizowanymi tu na Litwie, tym razem mamy bardzo dużo osób” – mówi przewodniczący komisji Marian Sokalski. Około południa przed lokalem wyborczym utworzyła się kolejka. „Stoimy, bo udział w wyborach to nasz obywatelski obowiązek”, „Zawsze głosuję. Gdy jestem na wycieczce, również korzystam z możliwości oddania głosu” – mówili turyści. Na Litwie mieszka też około 150 tys. Polaków, obywateli Litwy. Nie mają prawa głosu, gdyż Litwa nie uznaje podwójnego obywatelstwa.

Przy wileńskim kościele św. Kazimierza w Nowej Wilejce w sobotę, 12 października, zostało otwarte Centrum Kształcenia Rodziny. Inicjatorką jego powstania była s. Anna Mroczek ze Zgromadzenia Sióstr od Aniołów. Budynek został odremontowany dzięki staraniom sióstr z tego zgromadzenia w latach 2017-2019. Rekonstrukcję wsparli finansowo: Senat RP, organizacja charytatywna „Renovabis” z Niemiec, diecezja Rottenburg-Stuttgart w Niemczech oraz wielu ludzi dobrej woli. Pomieszczenia centrum poświęcił oraz odprawionej tu mszy św. przewodniczył metropolita wileński arcybiskup Gintaras Grušas. Symbolicznego przecięcia wstęgi dokonali przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr od Aniołów s. Maria Piątkowska, dyrektor Biura Polonijnego Kancelarii Senatu Grzegorz Seroczyński oraz radna Samorządu m. Wilna z ramienia Akcji Wyborczej Polaków na Litwie-Związku Chrześcijańskich Rodzin Renata Cytacka. W uroczystości otwarcia centrum wzięli również udział dyrektor Zespołu Pomocy Kościołowi na Wschodzie przy Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski ks. dr Leszek Kryża i dyrektor Caritas Diecezji Elbląskiej ks. dr Wojciech Borowski, jak również – księża dziekani ks. prałat Wacław Wołodkowicz, ks. dr Eduardas Kirstukas, ks. Jonas Varaneckas, ks. Rusłan Wilkiel, proboszcz parafii św. Kazimierza ks. Eigantas Rudokas oraz ks. Rolandas Valskis i ks. Robert Moisiewicz. Na ceremonii byli obecni też dyrektor Biura Zarządu Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Tatiana Czepukojć, starosta Nowej Wilejki Jerzy Grydziuszko, wicemer rejonu wileńskiego Robert Komarowski, dyrektor Gimnazjum im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Wilnie Helena Juchniewicz.

Najpiękniejsze zakątki Polski, wakacyjne przygody, niezapomniane chwile urlopu i zauroczenie sąsiednim krajem – wszystko to znalazło się na zdjęciach uczestników drugiej edycji konkursu fotograficznego „Wakacje w Polsce” organizowanego przez Instytut Polski w Wilnie. W sumie nadesłano ponad 520 zdjęć. Główną nagrodę Grand Prix – weekend dla dwóch osób we Wrocławiu – wygrała Sandra Stonienė za zdjęcie z Krakowa, wybrane przez jury. Zostały też wręczone trzy nagrody publiczności, dodatkową nagrodę przyznał Instytut Polski w Wilnie, pozakonkursową nagrodę ufundowała spółka Orlen Lietuva.

21 uczestników z 6 szkół polskich Wilna i rejonu wileńskiego oraz 1 szkoły z Dyneburga na Łotwie wzięło udział w II konkursie wiedzy historycznej Historiada, który odbył się w piątek (4 października) z inicjatywy Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie przy współpracy Stowarzyszenia Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna”. Przez 5 godzin w Domu Polskim w Wilnie uczestnicy – wspomagani przez swych kolegów, nauczycieli i rodziców – w trzech rundach odpowiadali na ponad 500 pytań dotyczących unii lubelskiej zawartej przez 450 laty przez Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie. Zwyciężczynią Historiady została Gabriela Wojniłło, uczennica maturalnej klasy wileńskiego Gimnazjum Jana Pawła II, którą do konkursu przygotowywał jej nauczyciel Wiktor Łozowski.

Wydział Ekononomiczno-Informatyczny Filii w Wilnie Uniwersytetu w Białymstoku zainaugurował trzynasty rok akademicki. Na I rok studiów licencjackich przyjętych zostało 91 studentów: 44 na kierunku ekonomia, 22 na kierunku informatyka i 25 na kierunku europeistyka. Uroczysta inauguracja odbyła się w Domu Kultury Polskiej w Wilnie. Studentów, pracowników i gości przywitał dyrektor Filii, prof. UwB dr hab. Adam Doliwa. Wykład inauguracyjny pt. „Europejskie zasady i standardy ustroju terytorialnego państwa” wygłosił prof. dr hab. Mirosław Stec z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Rzadka okazja do wspomnienia polskiego teatru w Wilnie z okresu międzywojennego nadarzyła się w niedzielę, 29 września. Nasza redakcyjna koleżanka Karolina Matuszewska zaprosiła wilnian i gości miasta na spacer śladami jednego z najważniejszych teatrów tego czasu – Reduty – oraz jej założycieli Juliusza Osterwy i Mieczysława Limanowskiego. Był to pierwszy teatr eksperymentalny w Polsce, mający na celu poszukiwanie nowych metod pracy aktorskiej. Spacer rozpoczął się przed gmachem Rosyjskiego Teatru Dramatycznego, w którym kiedyś – jeszcze w Teatrze na Pohulance – w latach 1925–1929 mieściła się siedziba Reduty. Spacerowicze odwiedzili także inne budynki wileńskiej starówki, w których rezydował polski teatr, takie jak ratusz i obecny Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny, czyli niegdysiejsza słynna Lutnia. Na ich scenach występował zarówno Osterwa, jak i inni redutowcy. Pewnym zaskoczeniem dla słuchaczy okazał się fakt, że także Pałac Prezydencki przez krótki okres dawał redutowcom dach nad głową. Spacer odbędzie się z inicjatywy Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego również w Warszawie.

Przedstawiciele żydowskich środowisk zebrali się w poniedziałek, 23 września, przy najstarszym i największym cmentarzu żydowskim na wileńskim Pióromoncie. Protest odbył się w związku z obchodami 76. rocznicy likwidacji wileńskiego getta. Przybyli z Izraela rabini zwrócili się w modlitwie do Litwinów, litewskich władz, by wstrzymana została rekonstrukcja Wileńskiego Pałacu Sportu. Cmentarz żydowski na Pióromoncie (obecnie przy ul. A. Juozapavičiaus) założono prawdopodobnie w 1487 r. Funkcjonował od końca XV w., ale kilkakrotnie padał ofiarą dewastacji. W 1831 r., wraz z budową fortyfikacji na przedmieściach Wilna, władze carskie zakazały pochówków, po czym zamknęły cmentarz. Na części jego obszaru wzniesiono założenie bastionowe. Na obrzeżach cmentarza aż do okresu międzywojennego zachowały się nagrobki z XVII–XVIII w., a wśród nich – macewy o wyjątkowym poziomie artystycznym i architektonicznym. Cmentarz zachował się w niemal nienaruszonym stanie aż do II wojny światowej. Został zrujnowany przez Niemców, ale ostateczna likwidacja nastąpiła dopiero za czasów sowieckich, na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Władze wybudowały wówczas stadion, zużywając na budulec część nagrobków. W 1971 r. na obszarze cmentarza wybudowano Wileński Pałac Sportu. W 2005 r. na pozostałych częściach terenu cmentarza żydowskiego postawiono budynki mieszkalne oraz biurowiec. Zostało to potępione przez żydowskie środowiska międzynarodowe, jak również skrytykowane przez opinię międzynarodową, zarzucającą ówczesnym władzom Litwy brak odpowiednich starań o uratowanie terenu. W sierpniu 2008 r. rząd Litwy zawarł porozumienie z organizacjami żydowskimi odnośnie granic cmentarza i zapewnił ochronę prawną nekropolii. W 2017 r. 12 członków Kongresu USA zwróciło się do prezydent Dalii Grybauskaitė. W liście kongresmeni wezwali rząd litewski, aby powstrzymał się od rekonstrukcji budynku. Po akcji przy cmentarzu żydowskim na Pióromoncie jej uczestnicy udali się do hotelu Courtyard by Marriott Vilnius City Center, gdzie odbyła się dyskusja w sprawie rekonstrukcji Wileńskiego Pałacu Sportu.

Soleczniki po raz kolejny zaprosiły swoich mieszkańców i gości na Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych. Mimo chłodnego wieczoru w sobotę, 21 września, w parku miejskim zebrało się wiele osób, które przyszły obejrzeć najciekawsze propozycje przywiezione przez teatry z Litwy, Polski i Ukrainy. Wieczór otworzyło wyjątkowe widowisko cyrkowo-akrobatyczne przygotowane przez dwa teatry z Kijowa i Lwowa, zatytułowane „Przystanek Klaunada”. Kulminacją wieczoru był plenerowy „Zapach czasu” zaprezentowany przez Teatr KTO z Krakowa. Festiwal potrwa do niedzieli włącznie.

Od 1989 roku w trzeci weekend września odbywa się międzynarodowa kampania „Sprzątanie świata“ (ang. Clean Up the World). Z tej okazji na Litwie w parkach narodowych i regionalnych, nad rzekami i jeziorami trwają liczne akcje sprzątania. Organizowane są też imprezy towarzyszące. Jedną z nich był taneczny flesh mob, w który miał miejsce w piątkowe przedpołudnie. Wśród wielu szkół Litwy w akcji wzięło udział wileńskie Gimnazjum im. Szymona Konarskiego. Uczniowie wszystkich klas (prawie 400!) podczas tzw. aktywnej przerwy wykonali energiczny taniec z pomponami z choreografią Teresy Andruszkiewicz. Pompony każdy z młodych tancerzy musiał wykonać sam.