Piątkowy koncert „Noc jazzu” w ramach IV Międzynarodowego Festiwalu Monospektaklu „MONOWschód” odbył się w miejscu wyjątkowym – w dawnej siedzibie „teatru medyków”, czyli Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie w dawnym budynku Ministerstwa Zdrowia, gdzie obecnie jest studio, w którym powstaje program kulinarny Beaty Nicholson. Przez 10 lat zespół działał przy Klubie Medyków Ministerstwa Zdrowia i właśnie w tej sali przy al. Giedymina 27 odbywały się próby i spektakle. Witając widzów, kierownik Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie Lilia Kiejzik nie ukrywała, że jest wzruszona, gdyż czuje ogromny sentyment do tego miejsca, w którym powstał tak wyjątkowy spektakl jak „Dziady” według Adama Mickiewicza, gdzie dorastał jej syn, obecnie aktor PST Edward Kiejzik. W sali tej po premierze „Labiryntu” wg utworów Czesława Miłosza spotkał się z członkami zespołu sam Noblista. „Noc jazzu” uświetnił występ zespołu Jazz Vibrations, który tworzą wokalistka Elżbieta Oleszkiewicz, pianistka Anastasija Szanina i saksofonista Matas Samulionis.

W ramach IV Międzynarodowego Festiwalu Monospektaklu „MONOWschód” Teatr im. J.I. Kraszewskiego z Żytomierza zaprezentował monodram „Wstręt” na podstawie tekstu Jarosława Czaplińskiego w reżyserii Mikołaja Worfołomiejewa i w wykonaniu jego córki Anastasiji. Jego bohaterką jest młoda dziewczyna, która cierpi z powodu braku akceptacji i bliskości ze strony rodziców. Na scenie Domu kultury Polskiej w Wilnie odbyła się premiera spektaklu. „Jesteśmy bardzo szczęśliwi, że możemy tutaj przyjeżdżać i że mamy tak wspaniałych przyjaciół jak Lilia Kiejzik” – powiedział w rozmowie z Wilnoteką reżyser, który jest jednocześnie dyrektorem polskiego teatru na Ukrainie. Jak dodał, placówka ta działa od 10 lat w miejscu historycznego budynku polskiego teatru w Żytomierzu, założonego jeszcze przez Józefa Ignacego Kraszewskiego. Jego artyści są częstymi gośćmi w Wilnie, a obecna premiera była już 9. gościnnym występem na wileńskich przeglądach polskiego teatru.

W czwartek, 18 października, w Teatrze na Pohulance (obecnie Rosyjskim Teatrze Dramatycznym) w Wilnie odbyło się uroczyste otwarcie IV Międzynarodowego Festiwalu Monospektkalu „MONOWschód”. Nieoficjalny hymn festiwalu – „Co by się nie działo, teatr musi grać” – wykonali na początek aktorzy Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie, głównego organizatora wydarzenia. Następnie głos zabrali kolejno goście specjalni: senator RP Barbara Borys-Damięcka, ambasador Urszula Doroszewska oraz prezes Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” Mikołaj Falkowski. W towarzystwie dyrektorki PST Lilii Kiejzik otworzyli festiwal, dzwoniąc symbolicznie teatralnym dzwonem. Na spektakl otwarcia wybrano monodram „Ziuk!” w reżyserii Sławomira Gaudyna i w wykonaniu Edwarda Kiejzika. Obaj twórcy zostali po przedstawieniu nie tylko nagrodzeni brawami, lecz także państwowymi odznaczeniami – reżyser odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, zaś aktor Medalem Honorowym Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” Meritus Patriae (Zasłużony dla Ojczyzny). Odznaczenie Fundacji odebrała również aktorka PST Monika Jodko. Festiwal potrwa do niedzieli.

Spektaklem „Wieczny tułacz” Towarzystwa Teatralnego „Pod Górkę” rozpoczął się w Wilnie IV Międzynarodowy Festiwal Monospektaklu „MONOWschód”. Kabaretowe przedstawienie w reżyserii Tadeusza Wiśniewskiego i w wykonaniu Stanisława Górki zostało oparte na monologach i piosenkach autorstwa Mariana Hemara – „wiecznego tułacza”, który wyjechał ze Lwowa i tworzył z warszawskimi kabaretami Qui Pro Quo i Cyrulik Warszawski. Jego powojenne losy związane były z Londynem, gdzie prowadził teatrzyk polski w klubie emigrantów polskich. Współpracował m.in. z muzą „Wesołej Lwowskiej Fali” Władą Majewską. Prowadził także jednoosobowy „Teatr Hemara” – cotygodniowy kabaret radiowy na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Wygłaszał w nim wierszowane komentarze satyryczne do bieżących wydarzeń. W spektaklu, który został zaprezentowany w Teatrze na Pohulance, nie zabrakło także gorzkiej refleksji o powojennych losach Polski i świata.

„W Wilnie, gdzie góry i lasy, rzeki, doliny i amfiteatry lesistych pagórków wchodzą do środka miasta, jesień jest cudowna, gdy Góra Zamkowa zaczyna sypać jaskrawo żółtymi liśćmi” (Stanisław „Cat” Mackiewicz). Październik w Wilnie w tym roku jest wyjątkowo ciepły i słoneczny - tak jakby lato wciąż nie chciało ustąpić miejsca jesieni. O tym, że to już jesienna pora świadczą mieniące się barwami żółci i czerwieni drzewa w parkach i na wzgórzach okalających miasto. Wilno o tej porze roku prezentuje się zjawiskowo i romantycznie. Złota jesień aż kusi, żeby się wybrać na spacer nad Wilenkę, podziwiać odbicia drzew w stawach na Safianikach, zachwycić się urodą starówki oglądanej ze wzgórz nad miastem, posiedzieć na ławce w Ogrodzie Bernardyńskim. I tylko ogołocona z drzew Góra Zamkowa liśćmi nie sypie...

Cykl życia, rodzenie i umieranie, odejścia i powroty – to tylko niektóre z tematów spektaklu Polskiego Teatru Tańca, który w czwartek, 11 października, został pokazany wileńskiej publiczności. „Żniwa” w reż. Igora Gorzkowskiego nawiązują do obrzędów towarzyszących żniwom oraz cyklu prac rolnych, natury i życia człowieka – zarówno w planie etnograficznym, jak i w szerszym ujęciu antropologicznym i filozoficznym. W ascetycznej oprawie wizualnej, przy dźwiękach aranżacji utworów Eugeniusza Rudnika i pieśniach ludowych wykonywanych przez Adama Struga, osiem tancerek i ośmiu tancerzy stworzyło na scenie poruszające obrazy o dużej intensywności ruchu i zmysłowości, w których cykliczność jest głównym napędem działania. Spektakl został entuzjastycznie przyjęty przez publiczność, która podziękowała artystom owacją na stojąco.

Pokaz komedii „Atak paniki” w reżyserii Piotra Maślony zakończył 18. Festiwal Filmu Polskiego w Wilnie. Festiwal przenosi się teraz do Możejek i Wiłkomierza. W ciągu tygodnia w trzech wileńskich kinach: Multikino, Pasaka i Skalvija wyświetlonych zostało 11 najnowszych polskich produkcji, jak również pięć filmów zaliczanych do klasyki polskiej kinematografii, tematycznie nawiązujących do obchodzonego w tym roku 100-lecia niepodległości. Zapraszając na ostatni festiwalowy film, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie Marcin Łapczyński dziękował widzom za to, że licznie przychodzili na festiwalowe seanse. Dziękował też za współpracę organizatorom innego odbywającego się na Litwie festiwalu – „Kino pavasaris” (Wiosna filmowa). Między innymi dzięki tej współpracy litewska premiera „Ataku paniki” odbyła się już teraz, a ponownie można będzie obejrzeć film w przyszłym roku podczas Wiosny filmowej. Dyrektor festiwalu „Kino pavasaris” Vida Ramaškienė zaznaczyła, że ta wymiana jest wzajemna i dzięki Instytutowi Polskiemu nowe, dobre polskie filmy trafiają również do programu organizowanego przez nią wydarzenia. Nawiązując do tytułu filmu, życzyła widzom, by „poczucie humoru zawsze ratowało ich przed atakami paniki”.

Przyszłość, w której nikt i nic nie zastąpi Nauczyciela była tematem przewodnim obchodów Dnia Nauczyciela w Gimnazjum im. W. Syrokomli w Wilnie. „Chcieliśmy pokazać, że nowe technologie i sztuczny intelekt nie zastąpią żywego nauczyciela, który ma uczucia, może doradzić i pomóc w każdej sytuacji. Chcieliśmy podziękować naszym nauczycielom za to, że są“ – o myśli przewodniej tegorocznej uroczystości powiedziała Wilnotece Sabina Pileikaitė, uczennica 3 klasy gimnazjalnej. To właśnie gimnazjaliści klas 3 byli organizatorami święta, na które zaproszeni zostali wszyscy nauczyciele pracujący w „Syrokomlówce” obecnie, jak również nauczyciele seniorzy, którzy uczyli kolejne pokolenia uczniów tej szkoły, w tym rodziców, a nawet dziadków obecnych uczniów.

W Ministerstwie Kultury odbyła się uroczystość wręczenia nagrody patrona tłumaczy – św. Hieronima. Tegoroczni laureaci to Izabela Korybut-Daszkiewicz i Virgilijus Čepliejus. Izabela Korybut-Daszkiewicz jest tłumaczką literatury litewskiej i rosyjskiej. Przełożyła na język polski utwory wielu litewskich pisarzy i poetów, ale największym uznaniem czytelników w Polsce cieszy się słynna saga Kristiny Sabaliauskaitė „Silva rerum”. Wręczając nagrodę, minister kultury Litwy Liana Ruokytė-Jonnson powiedziała, że książki w przekładzie Izabeli Korybut-Daszkiewicz są bardzo dobrze oceniane przez redaktorów polskich wydawnictw, krytyków literackich i czytelników, podziękowała laureatce za popularyzację literatury litewskiej w Polsce. Nagrodzona tłumaczka natomiast zwróciła uwagę na pewien symbolizm – wyróżnienie przyznane jej zostało w roku, kiedy Litwa i Polska obchodzą stulecie niepodległości. „Jest to dla mnie szczególnie wzruszające” – powiedziała. Virgilius Čepliejus Nagrodę św. Hieronima otrzymał za przekłady z języka angielskiego na litewski klasyki światowej literatury oraz literatury współczesnej. Nagroda św. Hieronima dla tłumaczy literatury światowej na język litewski jest przyznawana przez Litewski Związek Tłumaczy Literatury od 2005 roku. Od 2006 r. Ministerstwo Kultury Litwy wręcza nagrody również translatorom literatury litewskiej na języki obce. Izabela Korybut-Daszkiewicz jest pierwszą nagrodzoną autorką przekładów na język polski.