20-lecie Grupy Wyszehradzkiej

15 lutego mija 20. rocznica istnienia Grupy Wyszehradzkiej, powołanej w 1991 roku przez prezydentów: Lecha Wałęsę, Arpada Goencza i Vaclava Havla. Deklarację o współpracy w regionie Polski, Czechosłowacji i Węgier podpisano na Węgrzech, w Wyszehradzie. Początkowo porozumienie nosiło nazwę Trójkąta Wyszehradzkiego, a po rozpadzie Czechosłowacji i utworzeniu Czech oraz Słowacji otrzymało miano Grupy Wyszehradzkiej - V4.

Nazwa Grupy wywodzi się od historycznego spotkania królów Polski, Czech i Węgier na zamku w Wyszehradzie koło Budapesztu w 1335 roku. Trzej władcy postanowili wówczas współpracować ze sobą w sprawach politycznych i handlowych w celu wzmocnienia znaczenia tego regionu Europy.

Za najbardziej udaną inicjatywę Grupy Wyszehradzkiej uznano współpracę w ramach CEFTA, czyli środkowoeuropejskiej strefy wolnego handlu, która weszła w życie w 1993 roku.

W 2000 roku powołano Międzynarodowy Fundusz Grupy Wyszehradzkiej. Z jego środków opłacana jest wymiana kulturalna, naukowa oraz współpraca przygraniczna państw grupy.

Niedawno, pod koniec stycznia tego roku, ministrowie gospodarki państw Grupy Wyszehradzkiej podpisali deklarację w sprawie połączenia sieci energetycznych. Pozwoli to zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne w regionie.

W 2011 roku dwa państwa wyszehradzkie - w pierwszym półroczu Węgry, a w drugim Polska - sprawują przewodnictwo w Unii Europejskiej.

Gdy w 2004 roku wszystkie państwa Grupy Wyszehradzkiej wstąpiły do Unii Europejskiej, grupa stała się regionalnym forum koordynacji współpracy i stanowisk w wielu kwestiach międzynarodowych.

W grudniu 2007 roku kraje V4 weszły do Strefy Schengen, czego konsekwencją było formalne i rzeczywiste zniesienie granic wewnętrznych pomiędzy państwami grupy.

Obecnie Grupie Wyszehradzkiej przewodniczy Słowacja - od 1 lipca 2010 do 30 czerwca 2011 roku. Prezydencja jest rotacyjna i trwa rok.

Co pół roku odbywają się spotkania premierów, a co roku spotkania prezydentów i przewodniczących parlamentów.

Polska przewodniczyła V4 od lipca 2008 roku.

Grupa Wyszehradzka miała pewne kryzysy, na przykład po podziale CSRS Czechy i Słowacja pozostały, ale kontakty się rozluźniły, a nasiliły nieporozumienia między Pragą a Bratysławą. Słowacja rządzona przez ekipę Vladimira Mecziara znalazła się poza grupą kandydatów do NATO i Unii Europejskiej. Z kolei Czechy za rządów Vaclava Klausa, który był zwolennikiem współpracy jedynie w ramach CEFTA, preferowały własną drogę do struktur europejskich i natowskich.

Dopiero po 1995 roku, gdy okazało się, że Zachód wymaga od kandydatów współpracy dobrosąsiedzkiej, stosunki w ramach Grupy Wyszehradzkiej się ociepliły. W 1999 roku w Gerlachowie w słowackich Tatrach prezydenci państw grupy podpisali tzw. deklarację tatrzańską, w której między innymi zadeklarowali większe zaangażowanie w zapewnienie bezpieczeństwa europejskiego i proces stabilizacji na Bałkanach.

Na podstawie: PAP