Jubileusz Muzeum Etnograficznego Wileńszczyzny

Muzeum Etnograficzne Wileńszczyzny skromnie świętuje kolejny jubileusz. Od jego założenia minęło właśnie 15 lat, jednak sama idea utworzenia zrodziła się dużo wcześniej. Pierwsze myśli o jego organizacji pojawiły się w środowisku Związku Polaków na Litwie tuż po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, zaś szansa na realizację projektu pojawiła się po wciągnięciu go do programu wyborczego Akcji Wyborczej Polaków na Litwie. Na cele muzealne przekazano przedwojenny (1938 r.) budynek remizy strażackiej znajdujący się w centrum Niemenczyna. 

Zbiory muzealne gromadzono już na długo przed otwarciem. "O eksponaty nie było kiedyś trudno, ludzie chętnie je przekazywali - mówi dyrektor dyrektor MEW Algimant Baniewicz - Zaczęło się od studentów, którzy w czasie praktyk zbierali ciekawe przedmioty w wioskach Wileńszczyzny. Przechowywaliśmy je w Domu Kultury w Niemenczynie. Wszystkie eksponaty, jakie mamy, zostały przekazane nieodpłatnie". 

Od 2002 roku odbywają się ekspedycje etnograficzne, umożliwiające zbieranie cennego materiału naukowego i nagrywanie filmów o twórcach ludowych mieszkających w rejonie wileńskim. Muzeum prowadzi także działalność edukacyjną, dokładając starań, by przetrwały nie tylko eksponaty, ale też i rzadkie dziś umiejętności czy rzemiosła. Dzięki długoletniej współpracy MEW z Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie na kursach ceramiki przeszkolono 18 osób, 14 osób z tkactwa, 4 osoby brały udział w warsztatach cymbalistów. W muzeum powstały studia tkactwa i ceramiki, działa niemenczyńska orkiestra.

Działalność muzeum zaowocowała zorganizowaniem 32 wystaw czasowych. Tradycyjnymi stały się wystawy wycinanek oraz wystawy szopek i upiększeń bożonarodzeniowych, na których swój kunszt mogą przedstawiać twórcy ludowi oraz uczniowie szkół rejonów wileńskiego, trockiego, szyrwinckiego, solecznickiego oraz miasta Wilna. 

Za największy sukces w ciągu piętnastoletniej działalności dyrektor MEW uważa ciągłe rozrastanie się placówki i powstawanie kolejnych filii. Do tej pory powstały filie MEW w Sużanach, Glinciszkach, Borejkowszczyźnie, Izba Palm i Użytku Codziennego w Ciechanowiszkach oraz Centrum Informacji Turystycznej w Niemenczynie. Najnowszym oddziałem muzeum jest filia, która powstała w Orzełówce, w budynku zamkniętej niedawno polskiej szkoły. Ma tam powstać Centrum Dziedzictwa Kulinarnego Wileńszczyzny.

Wileńszczyzna, ze względu na wzajemne przenikanie się wielu kultur, jest obszarem, który pod względem etnograficznym jest niezwykle ciekawy dla badaczy. Dużym zainteresowaniem cieszy się także wśród naukowców z Polski. O utworzenie muzeum zabiegał prof. Lech Mróz - etnolog z Uniwersytetu Warszawskiego. W pomoc zaangażowali się także pracownicy i studenci Katedry Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. 

"Na Wileńszczyźnie mamy do czynienia z co najmniej czterema językami: litewskim, polskim, rosyjskim i białoruskim. Idąc dalej, mamy tam również kilka przenikających się wyznań. Wilno to miasto świątyń, są tam kościoły katolickie, cerkwie prawosławne, jest meczet oraz zbory staroobrzędowców" - mówi dr Grzegorz Dąbrowski etnolog z Uniwersytetu Wrocławskiego. Naukowiec uważa, że różnorodność językowa Wileńszczyzny i jej charakter pogranicza spowodowały, że mieszkańców tego regionu często cechuje empatia, tolerancja i umiejętność widzenia świata w kilku rożnych perspektywach.