Mikołaj Radziwiłł Czarny na monecie euro

Jako pierwsza, w styczniu wydana została złota moneta kolekcjonerska o nominale 50 euro, poświęcona tradycji bicia monet w Wielkim Księstwie Litewskim. W 2015 r. numizmatycy mogą się jeszcze spodziewać monet poświęconych 25-leciu odzyskania przez Litwę niepodległości, wpisanemu ma listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Południkowi Struvego oraz 250 rocznicy urodzin Michała Kleofasa Ogińskiego.

Wszystkie państwa należące do strefy euro mają prawo bicia kolekcjonerskich monet euro według własnego uznania. Muszą się one jednak różnić od monet obiegowych pod względem co najmniej dwóch z trzech powyższych cech: barwy, średnicy, wagi. Monety kolekcjonerskie, w odróżnieniu od obiegowych i okolicznościowych, mają status prawnego środka płatniczego jedynie w emitującym państwie członkowskim.

Monetę z wizerunkiem Mikołaja Radziwiłła Czarnego zaprojektował Rytas Jonas Belevičius. Została ona wybita w nakładzie 3 tys. sztuk. Od 4 lutego jest do nabycia w kasach Centralnego Banku Litwy w Wilnie (ul. Totorių 2/8 i ul. Žirmūnų 151) oraz w Kownie (ul. Maironio 25). Zdobycie tego kolekcjonerskiego rarytasu nie jest łatwe. W środę rano przed kasami Centralnego Banku Litwy w Wilnie i Kownie ustawiły się kolejki. Złote monety o nominale 50 euro, wydane w końcu stycznia, rozeszły się w ciągu kilku godzin.

Mikołaj Radziwiłł Czarny (1515-1565), herbu Trąby, brat stryjeczny Barbary Radziwiłłówny i Michała Radziwiłła zwanego Rudym. Od 1550 r. - kanclerz wielki litewski, od 1551 r. - także wojewoda wileński, od 1554 r. - marszałek wielki litewski. Mikołaj Radziwiłł Rudy jest uważany za twórcę potęgi rodowej Radziwiłłów. W 1547 r., wysłany przez Zygmunta II Augusta na dwór cesarza Karola V, uzyskał dla siebie i swej rodziny tytuł książąt Rzeszy, w 1549 r. potwierdzony przez króla polskiego. Ożeniony z Elżbietą Szydłowiecką, przejął olbrzymi majątek w Koronie. Dążył do wywyższenia swego rodu i panowania na Litwie. Czynił starania zmierzające do podporządkowania Inflant Zygmuntowi II Augustowi, ale jako prowincji Litwy. Był przeciwnikiem unii lubelskiej. Za działalność opozycyjną wobec obozu reform został odsunięty przez króla od wpływu na politykę państwa, od 1555 r. zajął się działalnością religijną. Zerwał z katolicyzmem, zasłynął jako protektor kalwinizmu, pod koniec życia - arianizmu. Przez historyków litewskich jest uważany za jedną z najwybitniejszych postaci Wielkiego Księstwa Litewskiego. 

500 rocznicy urodzin Mikołaja Radziwiłła Czarnego poświęcona jest wystawa, która 5 lutego zostanie otwarta w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie. 

Na podstawie: lb.lt, lrt.lt, portalwiedzy.onet.pl