Rola Komisji Edukacji Narodowej w reformie Uniwersytetu Wileńskiego

Komisja Edukacji Narodowej zreorganizowała najstarsze i największe uczelnie polskie, w tym Akademię Krakowską i Akademię Wileńską, założoną przez króla polski Stefana Batorego w 1579 roku. Kiedy w 1773 roku zniwelowano w Polsce rolę zakonu jezuitów, Komisja Edykacji Narodowej, jako instytucja świecka, przejęła i zreformowała Akademię Wileńską. W 1781 roku Akademia Wileńska otrzymała nazwę Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Podporządkowano jej wszystkie szkoły wojewódzkie.

Dzięki działaniom reformatorskim Komisji Edukacji Narodowej trzeci najstarszy uniwersytet na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów - dzisiejszy Uniwersytet Wileński - przekształcił się z uczelni o charakterze lokalnym w uczelnię zbliżoną do ówczesnych standardów europejskich i zdobył wysoką rangę wśród innych uczelni europejskich. Jednym z elementów reformy zrealizowanej przez KEN było rozpoczęcie wykładania na uczelni po polsku i litewsku na niektórych wydziałach - literatury i historii Polski i Litwy, nauk przyrodniczych i matematycznych. Uczelnia nadal nosiła łacińską nazwę "Academia et Universitas Vilnensis", jednak usunięto z niej słowa "Societatis Jesu".

Reforma Komisji Edukacji Narodowej doprowadziła do dynamicznego rozkwitu wileńskiej uczelni, która nawiązała ściślejsze kontakty z uczelniami europejskimi, zwłaszcza w dziedzinie nauk ścisłych. Wileńska uczelnia posiadała najlepszy w Rzeczypospolitej wydział medyczny założony przez sprowadzonego z Wiednia lekarza Johanna Petera Franka. Stała się także ważnym ośrodkiem nauk przyrodniczych i astronomii.

Po 1990 roku Uniwersytet Wileński, który od 1945 roku nosił rosyjską nazwę Vilniusskij Universitet, przemianowano, zgodnie z polityką nowych władz litewskich, na Vilniaus Universitetas, a oficjalnym językiem wykładowym stał się język litewski.

Na podstawie: PAP, vu.lt