"Psalmy" Andrzeja Strumiłły na wystawie w Wilnie
Wilnoteka.lt, 28 października 2016, 10:04
Andrzej Strumiłło podczas otwarcia wystawy w Centrum Tolerancji w Wilnie, fot. Waldemar Dowejko
W Centrum Tolerancji Muzeum Żydowskiego im. Gaona otwarta została wystawa "Psalmy", prezentująca prace znanego polskiego grafika, malarza i rzeźbiarza, poety, pisarza i scenografa Andrzeja Strumiłły. Na uroczystości otwarcia był obecny sam artysta, urodzony w Wilnie, obecnie mieszkający w Maćkowej Rudzie na Suwalszczyźnie. 23 października Andrzej Strumiłło skończył 89 lat. Wystawa w rodzinnym mieście jest dla niego wydarzeniem symbolicznym, gdyż jak powiedział: "mogę pokazać swoje prace w miejscu, w którym po raz pierwszy zaczerpnąłem powietrza".
Profesor wybierając psalmy, kierował się nie tylko ich dramaturgią równoległą do losu Żydów, lecz także obrazowością bliską swojej wyobraźni. Unikał scen zbiorowych. Poza dwulicowym kapłanem, splecioną parą ludzką, wśród zbawionych i potępionych obok siebie, znajduje się samotny człowiek. Pozostaje nieokreślony. Stoi nagi i ślepy pomiędzy słońcem i księżycem...
"Cykl obrazów pt. «Psalmy» poświęciłem pamięci Żydów. Dobrze wiedziałem, że zakaz kanoniczny zawarty w Pięcioksięgu zabrania Żydom tworzenia dzieł figuratywnych. «Nie czyń sobie obrazu rytego ani żadnego podobieństwa tych rzeczy, które są na niebie w górze, i które na ziemi nisko, i które są w wodach pod ziemią» - tak powiedział Mojżeszowi Bóg Izraela na Górze Horeb. Myślałem więc początkowo o abstrakcyjnym homagium. O malarstwie biało-szaro-czarnym. O malarstwie powściągliwej metafory i syntezy przystającej do tematu. O materii chropowatej, surowej, strupieszałej, spalonej, zdeptanej, kurzem pokrytej, zawierającej elementy dramatu w sobie samej. Ale w poszukiwaniu języka porozumienia powszechnego sięgnąłem po Psalmy - «niezrównany wyraz uniwersalizmu rzeczywistości ludzkiej», jak to określił ks. Józef Sadzik w przedmowie do tłumaczeń Czesława Miłosza" - o cyklu "Psalmy" mówił sam autor.
Na wystawie w Centrum Tolerancji Muzeum Żydowskiego im. Gaona prezentowane są również dwie nowsze prace Andrzeja Strumiłły, namalowane w 2010 roku na wystawę w Muzeum Miasta Łodzi.
Ekspozycja w Wilnie została zorganizowana przy współpracy z Instytutem Polskim w Wilnie. Będzie czynna do 27 stycznia 2017 r.
Andrzej Strumiłło urodził się 23 października 1928 r. w Wilnie. Studia w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych pod kierunkiem Władysława Strzemińskiego w Łodzi i w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie ukończył w 1950 roku. Był asystentem tych uczelni w latach 1949-1953, profesorem kontraktowym ASP w Krakowie w latach 1977-1980, wykładowcą filii ATK w Suwałkach w latach 1987-1988. W latach 1982-1984 był kierownikiem Graphic Presentation Unit (programu graficznego publikacji) Sekretariatu Generalnego ONZ w Nowym Jorku. Uprawia wiele dyscyplin: malarstwo, grafikę, rysunek, fotografię, ilustrację, projektowanie książek, wystawiennictwo, scenografię. Fotografuje od 1945 roku. Wydał 2 tomy poezji oraz liczne książki o przyrodzie i kulturze. Jako owoc podróży artystycznych stworzył cykle rysunkowe i fotograficzne. Zgromadził kolekcje sztuki i przedmiotów kultury materialnej Dalekiego i Środkowego Wschodu dla Muzeum Etnograficznego w Krakowie i Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie.
Jest laureatem licznych odznaczeń, nagród i wyróżnień. Otrzymał m.in. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, nagrodę ministra spraw zagranicznych. W 2005 roku został odznaczony przez ministra kultury i sztuki Złotym Medalem "Gloria Artis". Dorobek Andrzeja Strumiłły obejmuje ponad 120 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą oraz blisko 150 wydawnictw.
Na podstawie: csw-as.org, jmuseum.lt, culture.pl
